Zdzisław Nurkiewicz
pseud. Bator, Błyskawica, Noc, Nieczaj
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1901-02-10 |
Miejsce urodzenia: | Włocławek |
Data śmierci: | 1980-09-12 |
Miejsce śmierci: | |
Miejsce pochówku: | Cmentarz parafialny Św. Marcina w Krzeszowicach. |
Rodzice | |
Imię ojca: | Stanisław |
Imię matki: | |
Nazwisko panieńskie matki: | |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | chorąży |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | podporucznik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | W latach 1915 – 1919 uczeń liceum humanistycznego Księży Salezjanów w Aleksandrowie Kujawskim. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | W latach 1919 – 1920 jako ochotnik służy w 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Dowódca 27 pułku ułanów AK im. Króla Stefana Batorego. Uczestnik bitwy Warszawskiej m.in. brał udział w bitwie pod Ossowem – Radzyminem. W 1924 roku ukończył, jako prymus szkołę dla podoficerów zawodowych i chorążych przy 9 Samodzielnej Brygadzie Kawalerii w Baranowiczach zostając szefem szkoły podoficerskiej dla ułanów poborowych w Nieświeżu. |
W czasie wojny: | Kampanię wrześniową odbył w 27 Pułku Ułanów im. Stefana Batorego z Nieświeża, wchodzącym w skład Brygady Nowogródzkiej gen. Wł. Andersa. W czasie walk został ciężko ranny, awansowany na stopień chorążego i odznaczony Orderem V.M przez gen. Wł. Andersa. Dowódca dywizjonu Kawalerii w Zgrupowaniu Stołpecko – Nalibockim, w pułku “Palmiry – Młociny” w Grupy Kampinos, w lasach kieleckich w 25 pułku piechoty, ostatni dowódca 27 Pułku Ułanów AK im. Króla Stefana Batorego 1942 – 1945 r.
|
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | Wraz ze swoją drużyną harcerską im. R. Traugutta uczestniczył w rozbrajaniu niemieckich żołnierzy na Dworcu Głównym w Aleksandrowie Kujawskim i na Rynku w Inowrocławiu. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | W 1941 r. zorganizował w Nieświeżu tajną placówkę pod nazwą “Strażnica”, “Niedźwiedzica” będąc jej pierwszym komendantem (Wachlarz IV.) W 02.1942 roku zorganizuje pluton zwiadu kawalerii, który wszedł w skład Polskiego Oddziału Partyzanckiego. Był dowódca dywizjonu Kawalerii w Zgrupowaniu Stołpecko – Nalibockim, w pułku “Palmiry – Młociny” w Grupie Kampinos. Brał udział w akcjach na garnizon niemiecki w Iwieńcu i miejscowe lotnisko polowe dniu 19.06.1943 r. Dywizjon kawalerii rozbudował do 27 Pułku Ułanów AK im. Króla Stefana Batorego – którego był ostatnim dowódcą w latach 1942 – 1945 r. W Puszczy Nalibockiej walczył wspólnie z partyzantami sowieckimi do czasu ich zdrady. Z końcem 06.1944 r. przeszedł ze zgrupowaniem Stołpecko – Nalibockim do Dziekanowa Polskiego nad Wisłą, a stamtąd, 29.07.1944 r. do Puszczy Kampinoskiej. Brał czynny udział we wszystkich walkach i potyczkach z wrogiem na trenie Puszczy Kampinoskiej. Odbierał alianckie zrzuty i zaopatrzenia w żywiec zgrupowania i ludności lasów kampinoskich. Walczył na Kielecczyźnie. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1941-00-00 - 1945-00-00 |
Pełnione funkcje: | Dowódca zwiadu konnego, a później Dywizjonu Kawalerii 27 p. uł. Zgrupowania Stołpeckiego AK w okresie od 19.06.1943 r. do 29.09.1944 r. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Zgrupowanie Stołpecko-Nalibockie AK |
Okręg: | Okręg Nowogródek |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | Pod koniec Powstania Warszawskiego, opuścił z pułkiem kawalerii Niepodległą Rzeczpospolitą Kampinoską kierując się wraz z por. Doliną w lasy kieleckie. Po drodze walczył w bitwie Jaktorowskiej (29.09.1944) przebijając się wraz z swoją grupą (około 100 ułanów – w tym również kobiety) w ostatniej szarży kawalerii polskiej z podwójnego niemieckiego okrążenia. Potem walczył w lasach piotrkowsko – opoczyńskich III/25 pp. mjr. Rudolfa Majewskiego ps. Leśniak. Ostatnie walki i bitwy toczył na ziemi powiatu Opoczyńskiego. W czasie wojny był trzykrotnie ranny. Urlopowany z końcem wojny, ranny i chory ukrywał się w domu rodziny akowców Jana i Katarzyny Dorocińskich. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | 25 pp AK |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | Ukrywał się przez długie lata przed aparatem represji. Taka sytuacja trwa do 1959 roku. 12.01.1959 roku w miejscu jego pracy, w Krzeszowicach – Czatkowicach został aresztowany przez funkcjonariuszy SB – MO. W pokazowym procesie (1959/1960) dla “zdrajców narodu i zbrodniarzy faszystowskich” został skazany na karę śmierci, zamienioną (był więziony przez rok w celi śmierci) na 15 lat ciężkiego więzienia. Więzienie opuścił po 10,5 roku z powodu złego stanu zdrowia. |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Krzyż Srebrny Virtuti Militari. (2 krotnie, za 1939 i 1945), Odznaka – Krzyż Harcerski II RP – stopień Drużynowy, |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | Po wyjściu z więzienia (w 06.1969 r.) w 1975 roku spisał swoje wojenne wspomnienia pt. “Straszny Dwór”. |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW III/618.40.11; Spis żołnierzy Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego Armii Krajowej, Grzybowski W. (oprac.), Wydanie II, Warszawa 2014, s. 49. |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | W 03.2005 r. został pośmiertnie uznany niewinnym popełnionych zarzutów, w wydanym wyroku sądu krakowskiego i całkowicie zrehabilitowany. W 2011 roku jego syn odebrał przyznany mu przez Prezydenta RP – Lecha Kaczyńskiego pośmiertnie, Order, Krzyż Komandorski OOP. W 2009 roku na cmentarzu partyzantów AK we wsi puszczańskiej Wiersze została odsłonięta Honorowa Tablica Pamięci poświęcona kawalerzystom 27 puł. AK i jego dowódcy. |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?