Jan Piwnik
pseud. Donat, Ponury
| Dane osobowe | |
| Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
| Płeć: | mężczyzna |
| Data urodzenia: | 1912-08-31 |
| Miejsce urodzenia: | Janowice |
| Data śmierci: | 1944-06-16 |
| Miejsce śmierci: | Jewłasze |
| Miejsce pochówku: | Wąchock |
| Rodzice | |
| Imię ojca: | Jan |
| Imię matki: | Zofia |
| Nazwisko panieńskie matki: | Kłonica |
| Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | podporucznik |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | porucznik |
| Data: | 1941-03-20 |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | pułkownik |
| Data: | 2012-10-31 |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | MON |
| Wykształcenie cywilne | |
| Przed wojną: | Uczył się w szkole powszechnej w Janowcach. Następnie uczęszczał do Gimnazjum im. J. Chreptowicza w Ostrowcu Świętokrzyskim, gdzie w 1932 r. zdał egzamin maturalny. |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Służba wojskowa | |
| Przed wojną: | Od 1933 r. absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, którą ukończył w stopniu plutonowego podchorążego rezerwy. W okresie 1935-1939 służył w Policji Państwowej. Po wyszkoleniu do stopnia aspiranta, objął kierownictwo posterunku w Horochowie. |
| W czasie wojny: | W czasie kampanii wrześniowej był dowódcą kompanii w Zmotoryzowanym Polowym Batalionie Policji Państwowej. Został internowany po przekroczeniu węgierskiej granicy. Udało mu się przedostać do Francji, gdzie służył 4 Pułku Artylerii Ciężkiej. Po kapitulacji Francji dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie został przeszkolony w dywersji w Briggens oraz odbył kurs spadochronowy w Ringway. Pełnił funkcję instruktora w ośrodku wstępnego szkolenia spadochronowego w Largo House. Do okupowanej Polski został zrzucony w nocy z 7 na 8 listopada 1941 r. w ramach operacji krypt. “Ruction”. Zrzut przyjęła placówka “Ugór” znajdująca się nieopodal wsi Czatolin. Otrzymał przydział do Oddziału V Komendy Głównej AK. |
| Po wojnie: | |
| Miejsce pracy | |
| Przed wojną: | |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
| Przed wojną: | |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Działalność w ruchu kombatanckim | |
| Opis działań: | |
| Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
| Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
| Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
| Działalność: | W maju 1942 r. został odkomenderowany do “Wachlarza”. Zajmował się koordynacją spraw związanych ze zrzutami cichociemnych. Od 13 czerwca 1942 r. pełnił funkcję dowódcy II Odcinka. Był również dowódcą ośrodka dywersyjnego w Zwiahlu. 18 stycznia 1943 r. dowodził akcją odbicia 40 więźniów w tym trzech “Wachlarza” z więzienia w Pińsku. Akcja ta została uznana za wzorcową akcję bojową Armii Krajowej. Plan i opis przebiegu akcji posłużyły później jako materiał dydaktyczny na szkoleniach SOE. Jakiś czas później został aresztowany w Zwiahlu, ale udało mu się zbiec i przedostać do Warszawy. Był instruktorem w szkole dywersji “Zagajnik” przy Kedywie KG AK. Od lutego 1944 r. działał w Okręgu Nowogródek. Wykonywał zadania organizacyjne zlecone przez KG, następnie objął komendę ośrodka szkoleniowego AK pod Hołdowem. Dowodził batalionem w walkach na Strażnicę Jachowicze w dniu 25 kwietnia 1944 r., a następnie dowodził atakiem na Szczuczyn celem zdobycia broni. Od maju 1944 r. dowodził VII batalionem 77 pp AK. W dniach 8-16 czerwca jego batalion zdobył 7 strażnic granicznych. W ostatnim dniu poległ podczas szturmu na niemiecki punkt oporu w Jewłaszach na Nowogródczyźnie. |
| Data zaprzysiężenia: | 1941-10-10 |
| Czasookres: | 1941-10-10 - 1944-06-16 |
| Pełnione funkcje: | Dowódca II Odcinka “Wachlarza”, dowódca ośrodka dywersyjnego w Zwiahlu; Dowódca VII/77 pp AK, a następnie Zgrupowania “Zachód” |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | Cichociemny; "Wachlarz" Odcinek II; VII/77 pp AK |
| Okręg poza Kresami: | Okręg Radomsko-Kielecki |
| Okręg: | Okręg Nowogródek, Okręg Wołyń |
| Przydział: | Okręg AK Wołyń (1942-1944) |
| Inspektorat Rejonowy AK Równe „Browar” | |
| Przydział: | Zgrupowanie Zachód Okręgu Nowogródek AK |
| VII/77 pp AK | |
| Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
| Działalność: | Należał do Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK jako szef Kedywu Okręgu oraz dowódca Zgrupowań Partyzanckich AK “Ponury”. |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | |
| Pełnione funkcje: | Komendant Kedywu. |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | Kedyw, Zgrupowanie Partyzanckie "Ponury" |
| Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
| Opis działań: | |
| Udział w akcji "Burza" | |
| Opis działań: | |
| Konspiracyjni współpracownicy | |
| Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
| Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
| Służba w innych formacjach wojskowych | |
| Polskich: | We Francji służył w 4 Pułku Artylerii Ciężkiej jako dowódca baterii artylerii. Wielkiej Brytanii w 4 Brygadzie Kadrowej Strzelców oraz w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. |
| Niepolskich: | |
| Represje | |
| Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | W 1942 r. aresztowany w Zwiahlu przez niemiecką żandarmerię. Uciekł po czterech miesiącach i dotarł do Warszawy. |
| Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
| Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | |
| Ordery i odznaczenia | |
| Lista odznaczeń | Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (2010 r.) Krzyż Walecznych (dwukrotnie) Brązowy Krzyż Zasługi Znak Spadochronowy |
| Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
| Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
| Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
| Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW III/618.40.11; Krajewski K., Armia Krajowa na ziemi nowogródzkiej [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 169, 171; Krajewski K, Na Ziemi Nowogródzkiej “NÓW”: Nowogródzki Okręg Armii Krajowej, Warszawa 1997; Krajewski K., Jan Borysewicz “Krysia” “Mściciel” 1913-1945, Warszawa 2013, s. 81, 88, 89; Prawdzic-Szlaski “Prawdzic” J., Nowogródczyzna w walce 1940-1945, Londyn 1976, s. 79, 80, 82, 112, 121, 122, 128, 130, 141; Tochman K., Słownik biograficzny, Zwierzyniec –Rzeszów 2000, t. 1 129-132; Tucholski J., Cichociemni, Warszawa 1985, s. 387; Tucholski J., Cichociemni i spadochroniarze 1941-1956, Warszawa 2009, s. 34, 45-47, 75, 146-150, 162-163; Żołnierze Wołynia: działalność powojenna żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, (red.) Bakuniak E., Dyszkiewicz E., Warszawa 2002, s. 263. |
| Ikonografia | |
| Ewentualne uwagi | Od 1990 r. jest patronem świętokrzyskiej policji. Od 2002 r. policjanci wykazujący się znaczącym poświęceniem w wykonywaniu swoich obowiązków są odznaczani Odznaką Zasługi imienia mjr. Jana Piwnika „Ponurego”. Na rynku w Wąchocku znajduje się jego pomnik. |
| Fotografie | |
| Skany załączonych dokumentów | |
| Pobierz jako plik tekstowy | |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?
