Grzędzielska , Maria

Maria Grzędzielska

pseud. Florian, Monika

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:kobieta
Data urodzenia: 1906-12-07
Miejsce urodzenia:Grzymałów/pow. Skałat/woj. tarnopolskie
Data śmierci:2000-05-25
Miejsce śmierci:Lublin
Miejsce pochówku:
Rodzice
Imię ojca:Władysław Leon
Imię matki:Maria Ludwika
Nazwisko panieńskie matki:Wolff
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Studiowała filologię polską na UJK w latach 1925- 1931. Uzyskała tytuł naukowy doktora.

W czasie wojny:
Po wojnie:

W 1963 r. uzyskała stopień doktora habilitowanego.

Służba wojskowa
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:

Po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka j. polskiego w szkołach średnich w Łodzi, Lwowie, Samborze i Nisku. Wybuch wojny wstrzymał jej podróż do nowego miejsca pracy w Złoczowie.

W czasie wojny:

Od 10.1939 do 02.1940 r. pracowała w szkole w Złoczowie, skąd została zwolniona i wróciła do Lwowa. Pracowała w Instytucie Przeciwtyfusowym prof. Rudolfa Weidla.

Po wojnie:

Po powrocie do kraju, w 1951 r. pracowała w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, następnie od 1955 r. wykładała literaturę na UMCS w Lublinie. Została zastępcą profesora i kierowniczką katedry historii literatury polskiej. Pracę na uczelni zwieńczyła uzyskaniem profesury w 1973 r.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:

Należała do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. W 1937 r. wstąpiła do PWK. W latach 1938-1939 pełniła funkcję komendantki powiatu.

W czasie wojny:

Po pierwszych nalotach na Lwów udało jej się wyjechać do Złoczowa, jednak szkoły były zamknięte. Rozpoczęła tam pracę jako p.o. komendantki powiatowej PWK,

Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Do ZWZ wstąpiła 15.11.1941 r., a przysięgę odebrał Andrzej Schmidt „Marian”. Pełniła funkcję łączniczki w Oddziale łączności sztabu Okręgu Lwowskiego i prowadziła archiwum oddziału, którym dowodził mjr Domurat, a później Piątkowski. Po aresztowaniu Domurata likwidowała spalone lokale wynosząc z nich materiały konspiracyjne. Uznana za spaloną zmieniła pseudonim i objęła stanowisko zastępczyni komendantki WSK.

Data zaprzysiężenia:1941-11-15
Czasookres:1941-11-15 - 1945-06-20
Pełnione funkcje:

Sekretarka Oddziału Vo Komendy Okręgu Lwów, zastępczyni Franciszki Oriolowej “Leny” na stanowisku kierowniczki referatu łączności.

Oddział względnie pion organizacyjny:Oddział V-O, Komenda Obszaru nr 3
Okręg:Okręg Lwów
Przydział: Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944):, Okręg AK Lwów
Komenda Okręgu AK Lwów
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Jej brat – Władysław Grzędzielski – między innymi był szefem BIP Obszaru Lwów. Do Armii Krajowej należała również jej siostra Janina.

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Z powodu lokatora została aresztowana w 06.1940 r. i przebywała w więzieniu do 10.1940 r.

Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Aresztowana została 20.06.1945 r., wcześniej ukrywała się u sióstr sercanek. Więziona na ul. Łąckiego do 02.1946 r. Jej współwięźniarkami były Z. Lechowicz, H. Grossek, I. Staszyńska oraz J. Ziembicka. Potem została przeniesiona do więzienia w Złoczowie, tam otrzymała wyrok 8 lat pracy w obozie. Przebywała w Charkowie i Brześciu. 30.09.1948 r. wróciła do Polski.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Medal Wojska,

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,

Krzyż Armii Krajowej,

Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:

Jest autorką wierszy publikowanych w konspiracyjnych antologiach. Ponadto napisała wspomnienia zatytułowane Wojna i po wojnie (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1996).

Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:

Jest autorką publikacji z zakresu filologii polskiej.

Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0225;

Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 226, 227;

Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944. Słownik biograficzny, Katowice 1997, s. 72-74;

Mazur G., Skwara J., Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, s. 451, 472;

Teczka osobowa Marii Grzędzielskiej, w zbiorach Archiwum Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej;

Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 43;

Węgierski J., Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941-1944, Kraków 1997, s. 118-119, 277-279, 286, 311.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?