Maria Grzędzielska
pseud. Florian, Monika
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
Płeć: | kobieta |
Data urodzenia: | 1906-12-07 |
Miejsce urodzenia: | Grzymałów/pow. Skałat/woj. tarnopolskie |
Data śmierci: | 2000-05-25 |
Miejsce śmierci: | Lublin |
Miejsce pochówku: | |
Rodzice | |
Imię ojca: | Władysław Leon |
Imię matki: | Maria Ludwika |
Nazwisko panieńskie matki: | Wolff |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Studiowała filologię polską na UJK w latach 1925- 1931. Uzyskała tytuł naukowy doktora. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | W 1963 r. uzyskała stopień doktora habilitowanego. |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | Po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka j. polskiego w szkołach średnich w Łodzi, Lwowie, Samborze i Nisku. Wybuch wojny wstrzymał jej podróż do nowego miejsca pracy w Złoczowie. |
W czasie wojny: | Od 10.1939 do 02.1940 r. pracowała w szkole w Złoczowie, skąd została zwolniona i wróciła do Lwowa. Pracowała w Instytucie Przeciwtyfusowym prof. Rudolfa Weidla. |
Po wojnie: | Po powrocie do kraju, w 1951 r. pracowała w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, następnie od 1955 r. wykładała literaturę na UMCS w Lublinie. Została zastępcą profesora i kierowniczką katedry historii literatury polskiej. Pracę na uczelni zwieńczyła uzyskaniem profesury w 1973 r. |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | Należała do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. W 1937 r. wstąpiła do PWK. W latach 1938-1939 pełniła funkcję komendantki powiatu. |
W czasie wojny: | Po pierwszych nalotach na Lwów udało jej się wyjechać do Złoczowa, jednak szkoły były zamknięte. Rozpoczęła tam pracę jako p.o. komendantki powiatowej PWK, |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Do ZWZ wstąpiła 15.11.1941 r., a przysięgę odebrał Andrzej Schmidt „Marian”. Pełniła funkcję łączniczki w Oddziale łączności sztabu Okręgu Lwowskiego i prowadziła archiwum oddziału, którym dowodził mjr Domurat, a później Piątkowski. Po aresztowaniu Domurata likwidowała spalone lokale wynosząc z nich materiały konspiracyjne. Uznana za spaloną zmieniła pseudonim i objęła stanowisko zastępczyni komendantki WSK. |
Data zaprzysiężenia: | 1941-11-15 |
Czasookres: | 1941-11-15 - 1945-06-20 |
Pełnione funkcje: | Sekretarka Oddziału Vo Komendy Okręgu Lwów, zastępczyni Franciszki Oriolowej “Leny” na stanowisku kierowniczki referatu łączności. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Oddział V-O, Komenda Obszaru nr 3 |
Okręg: | Okręg Lwów |
Przydział: | Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944):, Okręg AK Lwów |
Komenda Okręgu AK Lwów | |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | Jej brat – Władysław Grzędzielski – między innymi był szefem BIP Obszaru Lwów. Do Armii Krajowej należała również jej siostra Janina. |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | Z powodu lokatora została aresztowana w 06.1940 r. i przebywała w więzieniu do 10.1940 r. |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | Aresztowana została 20.06.1945 r., wcześniej ukrywała się u sióstr sercanek. Więziona na ul. Łąckiego do 02.1946 r. Jej współwięźniarkami były Z. Lechowicz, H. Grossek, I. Staszyńska oraz J. Ziembicka. Potem została przeniesiona do więzienia w Złoczowie, tam otrzymała wyrok 8 lat pracy w obozie. Przebywała w Charkowie i Brześciu. 30.09.1948 r. wróciła do Polski. |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Medal Wojska, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Armii Krajowej, Medal Komisji Edukacji Narodowej. |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | Jest autorką wierszy publikowanych w konspiracyjnych antologiach. Ponadto napisała wspomnienia zatytułowane Wojna i po wojnie (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1996). |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | Jest autorką publikacji z zakresu filologii polskiej. |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0225; Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 226, 227; Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944. Słownik biograficzny, Katowice 1997, s. 72-74; Mazur G., Skwara J., Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, s. 451, 472; Teczka osobowa Marii Grzędzielskiej, w zbiorach Archiwum Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej; Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 43; Węgierski J., Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941-1944, Kraków 1997, s. 118-119, 277-279, 286, 311. |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?