Zbigniew Makusch [Makusz]

Uczył się w Gimnazjum Humanistycznym im. Bolesława Krzywoustego w Nakle oraz w gimnazjum w Olkuszu, gdzie w 1936 roku zdał maturę.

Po uzyskaniu matury do 1937 roku kształcił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Przemyślu. Następnie dowodził plutonem w 6 psp. Później na własną prośbę został przeniesiony do Straży Granicznej w powiecie Lubliniec.

Brał udział w kampanii wrześniowej jako żołnierz 6 psp. Walczył z Niemcami w okolicach Olkusza i Wiślicy.

W latach 1947-1950 pracował w Operze Śląskiej w Bytomiu jako impresario. Pracował również jako delegat firmy “Artos” zajmującej się organizacją występów artystycznych w Bytomiu i Zabrzu. W latach 1957-1963 prowadził prywatny zakład rzemieślniczy wyrobów z tworzyw sztucznych i metalu “Watra” w Izdebniku. Następnie pracował w Okręgowym Zarządzie Lasów Państwowych w Opolu. Później pracował jako kurator lub inspektor Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami.

Już we wrześniu 1939 roku podjął pracę konspiracyjną na terenie Olkusza. Najpierw utworzył Tajną Organizację Harcerską “10”, a później Tajną Organizację Niepodległościową.

Chcąc zalegalizować swój przyjazd do Lwowa w 1941 roku założył firmę papeteryjną pod nazwiskiem Konrad Majewski. Od 10.1941 r. organizował kontrwywiad Komendy Obszaru Lwów. Opracowywał tygodniowe raporty bezpieczeństwa i miesięczne o sytuacji ogólnej, nastrojach ludności i demoralizacji okupanta. Po wypadku tramwajowym, który zdarzył mu się w trakcie tymczasowego pobytu w Warszawie 7.10.1942 r., nie powrócił już do Lwowa.

Szef Oddziału II B kontrwywiadu.

13.01.1943 r. przeniesiony do KG AK. Członek komórki likwidacyjnej “ZOM” Okręgu ZWZ Warszawa – Miasto.

W latach 1951-1952 był organizatorem i dowódcą grupy “Odwet Górski”, która działała na terenie powiatu Limanowa.

podporucznik Król Jan “Kulawy”;

podporucznik Pempel Stefan “Borys”.

Na polecenie kontrwywiadu Armii Krajowej Makusch wstąpił do Polskiej Armii Ludowej (PAL).

Po wojnie był pięciokrotnie więziony przez UB. 9 maja 1952 roku Makusch został aresztowany. 14 marca 1953 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie skazał go na karę śmierci. Wyrok ten następnie został zamieniony na karę dożywocia, a potem na 12 lat więzienia. Z powodu problemów zdrowotnych Makuscha Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego 2 lipca 1958 roku umorzył postępowanie karne na podstawie orzeczeń biegłych lekarzy.

Order Wojenny Virtuti Militari V klasy

Krzyż Walecznych

Jest autorem wspomnień poświęconych działalności konspiracyjnej we Lwowie opublikowanych w 1958 roku na łamach “Trybuny Lwowskiej” (nr 115).

CDCN, Papiery Jerzego Węgierskiego, Okręg Tarnopol AK, sygn. 1551(2), s. 12;

Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 274;

Makusch Zbigniew (1914-1981) [w:] Mazur Grzegorz, Węgierski Jerzy, Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, Katowice 1997, s. 117-118;

Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb. 446/01, s. 6;

Pempel S., Wspomnienia z aresztowania grupy członków sztabu Obszaru Południowo-Wschodniego AK we Lwowie 4/5. X. 1943 r., (bdmw), rękopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb 444/01 s. 2;

Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 47, 49, 64;

Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 15, 27, 246, 275.