Tomaszewski, Bolesław

Bolesław Tomaszewski

pseud. 1010, Bat, Bolek, Bolesław, Ostroga, Warta, Zamojski

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1910-11-06
Miejsce urodzenia:Jezierna
Data śmierci:1985-08-01
Miejsce śmierci:Karpacz
Miejsce pochówku: Cmentarz komunalny w Karpaczu
Rodzice
Imię ojca:Józef
Imię matki:Eudoksja
Nazwisko panieńskie matki:Lubaczewska
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: porucznik
Data: 1936-01-01
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: kapitan
Data: 1942-11-11
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: podpułkownik
Data: 1944-11-11
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

W latach 1922-1930 uczył się w II gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Tarnopolu, tam zdał maturę dnia 20 maja 1930 r.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

W 1930 r. wstąpił do WP. Od 01.09.1930 r. uczęszczał na kurs unitarny w Różanie. W latach 1931-1933  kształcił się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej-Komornie. W latach 1933-1938 dowodził plutonem, a następnie kompanią w 51 pp. Od 1938 r. był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojskowej i ukończył I rok (XIX promocja, po której elewon po I roku nadano 7 października 1944 r. prawo do używania tytułu oficera dyplomowanego). Po stażach w lipcu i sierpniu w 1939 r. został skierowany na stanowisku pomocnika oficera operacyjnego w sztabach 25 DP w Kaliszu i 29 DP w Grodnie.

W czasie wojny:

Podczas Wojny Obronnej brał udział jako II oficer (informacyjny) w sztabie 33 DP w walkach nad Narwią i Bugiem. 13 września 1939 r. w okolicy Międzyrzecza Podlaskiego ciężko raniony podczas odwrotu Dywizji ze strzaskanym barkiem został umieszczony w IX Szpitalu Okręgowym w Brześciu nad Bugiem. W tym szpitalu dostał się do niewoli niemieckiej. Po przejęciu szpitala przez władze radzieckie uniknął śmierci w Katyniu dzięki żonie Helenie, która 11 listopada 1939 r. zdołała go wydostać ze szpitala. Następnie pielęgnowała go potem w domu w Brzeżanach, gdzie ukrywał się jako inwalida z bezwładną ręką.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Pracował we własnym gospodarstwie rolnym.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Z jego inicjatywy jego młodszy brat Wacław razem z Władysławem Szulcem zaczęli organizować konspirację w Młynowcach. Został od sierpnia 1940 r. komendantem powiatowym ZWZ. Od maja do grudnia 1942 r. był komendantem Obwodu Brzeżany. Zapoczątkował organizację 1-wszej kompanii w Brzeżanach, 2-giej w Hucisku, 3-ciej w Kozowie i samodzielne plutony w Narajowie i Liliatynie. Jesienią 1942 r. opracował plan operacyjny dla Okręgu Tarnopolskiego, który był podstawą organizacji oddziałów w terenie. Taki plan sporządził również dla Obwodu Brzeżany, który obejmował 24 punkty zniszczeń. Dotykał on kwestii związanych ze sprzętem, liczbą ludzi potrzebnych do dywersji, drogami dojścia, miejscami wypadu i podziałami funkcji. Jego jednym z najważniejszych celów było zniszczenie stacji węzłowej Lwów-Tarnopol i Lwów-Podhajce. Ten rozkaz zapewne posłużył mu do opracowania ostatecznego rozkazu operacyjnego “P1” (unieruchomienie co najmniej na 3 dni komunikacji kolejowej i telekomunikacji oraz utrudnienie ruchu drogowego dla transportów ze wschodu na zachód linia Podwołoczyska – Tarnopol – Lwów i Tarnopol – Chodorów) i planu działania “P2” (opanowanie środków miejskich w wypadku wycofywania się rozbitych i zdemoralizowanych wojsk niemieckich, by uprzedzić ewentualne wystąpienia ukraińskie). Dając się poznać jako realizator planu P1 i P2 przeniesiony końcem marca 1943 r. na stanowisko szefa Oddziału III w sztabie Komendy Obszaru. W związku z przygotowanymi działaniami dnia 11 listopada 1942 r. został mianowany na stopień kapitana. W maju 1943 r. Kripo urządziła obławę w Brzeżanach na Tomaszewskiego, z której udało mu się uciec. Od tamtej pory już nie przyjeżdżał do miasta, jednak pozostawał w kontakcie z tamtejszą Komendą za pomocą swojej żony Heleny Tomaszewskiej, która również działała w konspiracji. W 1943 r. w związku z narastającym zagrożeniem ze strony OUN-UPA ułożył szczegółowy plan samoobrony dla Okręgu Tarnopolskiego. Przed rozpoczęciem powstania opracował plan operacyjny, w którego wchodziło odbudowanie Polskich Sił Zbrojnych oraz rozkazy obejmujące walki osłonowe bądź akcje “Osłona” i “Bariera” w ramach akcji “Burza”.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1940-04-00 - 1944-07-27
Pełnione funkcje:

Komendant Obwodu Brzeżany, komendant Inspektoratu Brzeżany od maja 1942 r. do listopada 1942 r., oficer operacyjny Komendy Okręgu Tarnopol od 11 listopada 1942 r. do marca lub kwietnia 1943 r. Po tym czasie został przeniesiony na stanowisko szefa Oddziałów I i III Komendy Obszaru Lwów, tę funkcję pełnił do 12.06.1944 r. Szef sztabu i zastępca dowódcy Zgrupowania Oddziału Partyzanckiego “Warta”.

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Obwodu Brzeżany, Komenda Inspektoratu Brzeżany, Komenda Okręgu Tarnopol, Oddział I i III Komendy Obszaru Lwów, OL "Warta"
Okręg:Okręg Tarnopol, Okręg Lwów
Przydział: Okręg SZP-ZWZ Tarnopol (1939-1941), Okręg Tarnopol ZWZ (1941-1942), Okręg AK Tarnopol
Komenda Okręgu AK Tarnopol, Inspektorat AK Brzeżany
Sztab Inspektoratu AK Brzeżany, Obwód AK Brzeżany
Przydział: Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944):
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Po akcji “Burza”, 28.07.1944 r. powrócił do pracy konspiracyjnej obejmując stanowisko szefa sztabu Komendy Okręgu Lwów organizacji “NIE”. Po zajęciu Kresów przez Armię Czerwoną został zastępcą dowódcy Zgrupowania “Warta”. Po jego rozwiązaniu w 08.1945 r. przeniósł się do Zielonej Góry, gdzie skontaktował się z pułkownikiem “Toporem” (założycielem Okręgu legnickiego WiN) i został jego zastępcą. 01.07.1945 r. został prezesem Okręgu WiN Dolny Śląsk Zachodni. W 04.1946 r. objął funkcję prezesa Okręgu WiN Dolny Śląsk.

 

 

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

Brał udział w Akcji “Burza” we Lwowie.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Helena Tomaszewska “Giermek” – żona, kierowniczka kancelarii AK w Brzeżanach;

Wacław Tomaszewski – brat, żołnierz AK.

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

08.06.1946 r. został aresztowany, a następnie skazany na karę śmierci, później zamienioną na 15 lat więzienia. Wolność odzyskał 07.05.1956 r. wskutek amnestii.

 

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Order Virtuti Militari (13.09.1939 r.)

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (01.07.1945 r.)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Balbus T., “Ostatni kapitanowie”: epilog Komendy Obszaru Lwowskiego “Nie” ewakuowanej na ziemie zachodnie Polski, “Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 1/2, 2002, s. 157, 164;

CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, Cz. Blicharski, Słownik Biograficzny Tarnopolan, t. V, sygn. 1320/6/1E, s. 1163;

CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 72;

Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 0349D, 349, 0414, 0415D;

Jan Cisek, wspomnienia z działalności Armii Krajowej na terenie powiatu Brzeżany województwo tarnopolskie, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 4, 7, 8, 11, 12, 16;

Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, Katowice 1997, s. 208-209;

Mazur G., Okręg Tarnopol Armii Krajowej, [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 307, 310;

Markowski D. K., Lwów 1944, Warszawa 2021, s. 99;

Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 83, 84, 100;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Tomaszewski B., Węgierski J.,  Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 10, 33, 36-37;

“Wewnętrzny Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK Obszaru Lwowskiego im. Orląt Lwowskich”, 2015, nr 22, s. 13;

“Wewnętrzny Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK Obszaru Lwowskiego im. Orląt Lwowskich”, 2016, nr 26, s. 32;

Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 236, 272, 303, 305, 317-318, 343-344, 351, 361, 382, 386-387, 390-391, 394, 406-407;

Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 125, 126, 127, 185, 186, 204, 240, 241, 285;

Węgierski J., Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941-1944, Kraków 1997, s. 7, 29, 75, 82, 84, 101, 107, 110, 194-197, 202, 204, 255, 413-414;

Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 33;

Węgierski J., Oddziały Leśne “Warta” Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1998, s. 42;

Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 38, 42, 198, 234, 245, 247, 277;

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Dział Rękopisów, Archiwum dowództwa Oddziałów Leśnych „Warta” Obszaru Lwów Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie cz. 1, Rkps Akc. 145/99, s. 35;

“Zeszyty Historyczne ŚZŻAK – Oddział Gliwice”, 2000, nr 13, s. 26.

Ikonografia
Ewentualne uwagi

Sąd Wojewódzki we Wrocławiu unieważnił wyrok z 04.1946 r.

Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?