Sokołowski, Jan Maksymilian

Jan Maksymilian Sokołowski

pseud. Jan, Jaś, Trzaska

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Falęcki J., Ludwik Prokop, Ludwik Żelechowski
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1895-10-12
Miejsce urodzenia:Warszawa
Data śmierci:1986-11-13
Miejsce śmierci:Wrocław
Miejsce pochówku: Cmentarz Osobowicki we Wrocławiu
Rodzice
Imię ojca:Franciszek
Imię matki:Stefania
Nazwisko panieńskie matki:Falęcka
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: podpułkownik
Data: 1937-03-19
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: pułkownik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Uczęszczał do gimnazjum Sierzputowskiego w Warszawie, a następnie do gimnazjum W. Górskiego. W 1914 r. zdał maturę.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

Od 26.11 do 16.12.1918 r. dowodził plutonem w grupie mjr. Wacława Wieczorkiewicza. Od 11.1919 r. do 01.1920 r. był dowódcą kompanii w 23 Pułku Piechoty. Następnie, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, służył w sztabie 3 Dywizji Piechoty Legionów. Od 06.1921 r. zajmował stanowisko szefa oddziału informacyjno-operacyjnego tej dywizji. Od 30.09.1922 r. służył w 34 Pułku Piechoty. W latach 1923-1925 kształcił się w Wyższej Szkole Wojskowej. Po ukończeniu szkoły pracował w Dowództwie Okręgu Korpusu III na stanowisku kierownika referatu wyszkolenia. 1.11.1927 r. został szefem sztabu 27 Dywizji Piechoty. W 1930 r. został szefem wydziału w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. W 08.1930 r. został dowódcą batalionu w 75 Pułku Piechoty. Dwa lata później objął stanowisko dyrektora naukowego w Szkole Podchorążych dla Podoficerów. Następnie od 12.1934 r. pracował w Dowództwie Okręgu Korpusu III w Grodnie jako kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa. W 1938 r. został zastępcą dowódcy 48 Pułku Piechoty.

W czasie wojny:

W czasie kampanii wrześniowej był szefem sztabu 35 Dywizji Piechoty. Brał udział w obronie Lwowa.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:

Na początku 1939 r., po przejściu do rezerwy, został dyrektorem Biura Prasy i Propagandy Polskiego Radia.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:

W trakcie nauki w gimnazjum przed I wojną światową należał do harcerstwa oraz do Związku Młodzieży Niepodległościowej.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Do 03.1940 r. pełnił obowiązki komendanta Obszaru i komendanta Okręgu Lwów ZWZ-2. W 02.1941 r., po aresztowaniu Okulickiego, Sokołowski został mianowany pułkownikiem i dowódcą ZWZ na cały obszar okupacji sowieckiej i pełnił tę funkcję do 07.1941 r., kiedy cały obszar okupowany przez ZSRR został zajęty przez Niemców.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:

Komendant Obszaru Lwowskiego ZWZ-2.

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Obszaru Lwowskiego ZWZ-2
Okręg:Okręg Lwów
Przydział: SZP – Dowództwo Lwowskie (grudzień 1939-styczeń 1940), ZWZ-2 Organizacja Dobrowolskiego (styczeń 1940-wrzesień 1941), ZWZ Komenda Okupacji Sowieckiej (styczeń 1940- sierpień 1940)
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Jego żona Paulina Czapor, ps. “Lusia”, w czasie II wojny światowej działała w kolportażu ZWZ-AK. Córka Sokołowskiego – Bożenna Zofia, ps. “Trzaska” – była żołnierzem AK. Syn Sokołowskiego Andrzej był żołnierzem ZWZ.

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:

W 08.1915 r. wstąpił do 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu z obozu, w 04.1918 r., został dowódcą obwodu POW Tomaszów Lubelski.

Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

W 08.1945 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Dzięki fałszywym dokumentom pozostał nierozpoznany. Skazano go na 6 lat więzienia jako szeregowego członka podziemia. W 10.1946 r. został zwolniony z więzienia na mocy amnestii. Po zwolnieniu z więzienia zamieszkał we Wrocławiu.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Order Wojenny Virtuti Militari V klasy

Krzyż Walecznych (czterokrotnie)

Złoty Krzyż Zasługi (1928)

Krzyż Niepodległości (1931)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:

Maszynopis opracowania autorstwa Jana Maksymiliana Sokołowskiego zatytułowanego 35 Dywizja Piechoty w obronie Lwowa znajduje się w zbiorach Biblioteki Ossolineum. Sokołowski jest również autorem wydanych w drugim obiegu wspomnień pod tytułem Tak było. Wspominki z lat okupacji (Wrocław: Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej 1986).

Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:

Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego wydanego w 1937 r. Przewodnika gajowego.

Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Gałęzowski M.,  Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, Warszawa 2005;

Gałęzowski M., Konspiracja piłsudczyków w kraju w latach 1939-1947, “Biuletyn IPN” 5/6, Warszawa 2008;

Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940-1945, Warszawa 2003, s. 46;

Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944 r., Słownik Biograficzny, s. 182;

Lenkiewicz, J., Zapomniany Pułkownik, Wrocław 1992;

Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb. 446/01, k. 13, 19;

Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 13, 18, 43, 78;

Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939-1941, Warszawa- Moskwa, wybór i oprac. nauk. Zuzanna Gajowniczek et al, Warszawa – Moskwa 2001, s. 403, 407, 463, 913, 913, 949, 1095-1099, 1103-1109, 1123, 1125, 1203, 1205, 1321, 1335, 1137;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Sokołowski Jan Maksymilian (1895-1986) [w:] Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, red. Grzegorz Mazur, Jerzy Węgierski, Katowice 1997, s. 182-184;

Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, oprac. Kwiek J., Kraków 1994, s. 24;

Tomaszewski B., Węgierski J.,  Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 7, 17;

Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 19;

Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 11, 12, 22, 29;

Węgierski J., Oddziały Leśne “Warta” Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1998, s. 132;

Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 19, 22, 29, 33, 54.

https://zolnierze-niepodleglosci.pl/%C5%BCo%C5%82nierz/223172/

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?