Jan Maksymilian Sokołowski
pseud. Jan, Jaś, Trzaska
| Dane osobowe | |
| Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | Falęcki J., Ludwik Prokop, Ludwik Żelechowski |
| Płeć: | mężczyzna |
| Data urodzenia: | 1895-10-12 |
| Miejsce urodzenia: | Warszawa |
| Data śmierci: | 1986-11-13 |
| Miejsce śmierci: | Wrocław |
| Miejsce pochówku: | Cmentarz Osobowicki we Wrocławiu |
| Rodzice | |
| Imię ojca: | Franciszek |
| Imię matki: | Stefania |
| Nazwisko panieńskie matki: | Falęcka |
| Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | podpułkownik |
| Data: | 1937-03-19 |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | pułkownik |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Wykształcenie cywilne | |
| Przed wojną: | Uczęszczał do gimnazjum Sierzputowskiego w Warszawie, a następnie do gimnazjum W. Górskiego. W 1914 r. zdał maturę. |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Służba wojskowa | |
| Przed wojną: | Od 26.11 do 16.12.1918 r. dowodził plutonem w grupie mjr. Wacława Wieczorkiewicza. Od 11.1919 r. do 01.1920 r. był dowódcą kompanii w 23 Pułku Piechoty. Następnie, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, służył w sztabie 3 Dywizji Piechoty Legionów. Od 06.1921 r. zajmował stanowisko szefa oddziału informacyjno-operacyjnego tej dywizji. Od 30.09.1922 r. służył w 34 Pułku Piechoty. W latach 1923-1925 kształcił się w Wyższej Szkole Wojskowej. Po ukończeniu szkoły pracował w Dowództwie Okręgu Korpusu III na stanowisku kierownika referatu wyszkolenia. 1.11.1927 r. został szefem sztabu 27 Dywizji Piechoty. W 1930 r. został szefem wydziału w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. W 08.1930 r. został dowódcą batalionu w 75 Pułku Piechoty. Dwa lata później objął stanowisko dyrektora naukowego w Szkole Podchorążych dla Podoficerów. Następnie od 12.1934 r. pracował w Dowództwie Okręgu Korpusu III w Grodnie jako kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa. W 1938 r. został zastępcą dowódcy 48 Pułku Piechoty. |
| W czasie wojny: | W czasie kampanii wrześniowej był szefem sztabu 35 Dywizji Piechoty. Brał udział w obronie Lwowa. |
| Po wojnie: | |
| Miejsce pracy | |
| Przed wojną: | Na początku 1939 r., po przejściu do rezerwy, został dyrektorem Biura Prasy i Propagandy Polskiego Radia. |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
| Przed wojną: | W trakcie nauki w gimnazjum przed I wojną światową należał do harcerstwa oraz do Związku Młodzieży Niepodległościowej. |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Działalność w ruchu kombatanckim | |
| Opis działań: | |
| Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
| Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
| Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
| Działalność: | Do 03.1940 r. pełnił obowiązki komendanta Obszaru i komendanta Okręgu Lwów ZWZ-2. W 02.1941 r., po aresztowaniu Okulickiego, Sokołowski został mianowany pułkownikiem i dowódcą ZWZ na cały obszar okupacji sowieckiej i pełnił tę funkcję do 07.1941 r., kiedy cały obszar okupowany przez ZSRR został zajęty przez Niemców. |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | |
| Pełnione funkcje: | Komendant Obszaru Lwowskiego ZWZ-2. |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | Komenda Obszaru Lwowskiego ZWZ-2 |
| Okręg: | Okręg Lwów |
| Przydział: | SZP – Dowództwo Lwowskie (grudzień 1939-styczeń 1940), ZWZ-2 Organizacja Dobrowolskiego (styczeń 1940-wrzesień 1941), ZWZ Komenda Okupacji Sowieckiej (styczeń 1940- sierpień 1940) |
| Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
| Działalność: | |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | |
| Pełnione funkcje: | |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | |
| Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
| Opis działań: | |
| Udział w akcji "Burza" | |
| Opis działań: | |
| Konspiracyjni współpracownicy | |
| Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
| Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | Jego żona Paulina Czapor, ps. “Lusia”, w czasie II wojny światowej działała w kolportażu ZWZ-AK. Córka Sokołowskiego – Bożenna Zofia, ps. “Trzaska” – była żołnierzem AK. Syn Sokołowskiego Andrzej był żołnierzem ZWZ. |
| Służba w innych formacjach wojskowych | |
| Polskich: | W 08.1915 r. wstąpił do 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu z obozu, w 04.1918 r., został dowódcą obwodu POW Tomaszów Lubelski. |
| Niepolskich: | |
| Represje | |
| Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
| Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
| Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | W 08.1945 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Dzięki fałszywym dokumentom pozostał nierozpoznany. Skazano go na 6 lat więzienia jako szeregowego członka podziemia. W 10.1946 r. został zwolniony z więzienia na mocy amnestii. Po zwolnieniu z więzienia zamieszkał we Wrocławiu. |
| Ordery i odznaczenia | |
| Lista odznaczeń | Order Wojenny Virtuti Militari V klasy Krzyż Walecznych (czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (1928) Krzyż Niepodległości (1931) |
| Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
| Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | Maszynopis opracowania autorstwa Jana Maksymiliana Sokołowskiego zatytułowanego 35 Dywizja Piechoty w obronie Lwowa znajduje się w zbiorach Biblioteki Ossolineum. Sokołowski jest również autorem wydanych w drugim obiegu wspomnień pod tytułem Tak było. Wspominki z lat okupacji (Wrocław: Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej 1986). |
| Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego wydanego w 1937 r. Przewodnika gajowego. |
| Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | Gałęzowski M., Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, Warszawa 2005; Gałęzowski M., Konspiracja piłsudczyków w kraju w latach 1939-1947, “Biuletyn IPN” 5/6, Warszawa 2008; Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940-1945, Warszawa 2003, s. 46; Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944 r., Słownik Biograficzny, s. 182; Lenkiewicz, J., Zapomniany Pułkownik, Wrocław 1992; Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb. 446/01, k. 13, 19; Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 13, 18, 43, 78; Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939-1941, Warszawa- Moskwa, wybór i oprac. nauk. Zuzanna Gajowniczek et al, Warszawa – Moskwa 2001, s. 403, 407, 463, 913, 913, 949, 1095-1099, 1103-1109, 1123, 1125, 1203, 1205, 1321, 1335, 1137; Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; Sokołowski Jan Maksymilian (1895-1986) [w:] Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, red. Grzegorz Mazur, Jerzy Węgierski, Katowice 1997, s. 182-184; Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, oprac. Kwiek J., Kraków 1994, s. 24; Tomaszewski B., Węgierski J., Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 7, 17; Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 19; Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 11, 12, 22, 29; Węgierski J., Oddziały Leśne “Warta” Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1998, s. 132; Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 19, 22, 29, 33, 54. https://zolnierze-niepodleglosci.pl/%C5%BCo%C5%82nierz/223172/ |
| Ikonografia | |
| Ewentualne uwagi | |
| Fotografie | |
| Skany załączonych dokumentów | |
| Pobierz jako plik tekstowy | |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?
