Jan Maksymilian Sokołowski
pseud. Jan, Jaś, Trzaska
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | Falęcki J., Ludwik Prokop, Ludwik Żelechowski |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1895-10-12 |
Miejsce urodzenia: | Warszawa |
Data śmierci: | 1986-11-13 |
Miejsce śmierci: | Wrocław |
Miejsce pochówku: | Cmentarz Osobowicki we Wrocławiu |
Rodzice | |
Imię ojca: | Franciszek |
Imię matki: | Stefania |
Nazwisko panieńskie matki: | Falęcka |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | podpułkownik |
Data: | 1937-03-19 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | pułkownik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Uczęszczał do gimnazjum Sierzputowskiego w Warszawie, a następnie do gimnazjum W. Górskiego. W 1914 r. zdał maturę. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | Od 26.11 do 16.12.1918 r. dowodził plutonem w grupie mjr. Wacława Wieczorkiewicza. Od 11.1919 r. do 01.1920 r. był dowódcą kompanii w 23 Pułku Piechoty. Następnie, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, służył w sztabie 3 Dywizji Piechoty Legionów. Od 06.1921 r. zajmował stanowisko szefa oddziału informacyjno-operacyjnego tej dywizji. Od 30.09.1922 r. służył w 34 Pułku Piechoty. W latach 1923-1925 kształcił się w Wyższej Szkole Wojskowej. Po ukończeniu szkoły pracował w Dowództwie Okręgu Korpusu III na stanowisku kierownika referatu wyszkolenia. 1.11.1927 r. został szefem sztabu 27 Dywizji Piechoty. W 1930 r. został szefem wydziału w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. W 08.1930 r. został dowódcą batalionu w 75 Pułku Piechoty. Dwa lata później objął stanowisko dyrektora naukowego w Szkole Podchorążych dla Podoficerów. Następnie od 12.1934 r. pracował w Dowództwie Okręgu Korpusu III w Grodnie jako kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa. W 1938 r. został zastępcą dowódcy 48 Pułku Piechoty. |
W czasie wojny: | W czasie kampanii wrześniowej był szefem sztabu 35 Dywizji Piechoty. Brał udział w obronie Lwowa. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | Na początku 1939 r., po przejściu do rezerwy, został dyrektorem Biura Prasy i Propagandy Polskiego Radia. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | W trakcie nauki w gimnazjum przed I wojną światową należał do harcerstwa oraz do Związku Młodzieży Niepodległościowej. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | W połowie 10.1939 r. został dowódcą wojewódzkim Służby Zwycięstwu Polski we Lwowie. Od 04.1940 r. do 1941 r. organizował grupę konspiracyjną “Wierni Polsce” skupiającą byłych legionistów, której był dowódcą. We 09.1942 r. został członkiem prezydium zarządu nowo powstałego Konwentu Organizacji Niepodległościowych. Jego grupa w KON wydawała tygodnik “Służba Państwa”. |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Do 03.1940 r. pełnił obowiązki komendanta Obszaru i komendanta Okręgu Lwów ZWZ-2. W 02.1941 r., po aresztowaniu Okulickiego, Sokołowski został mianowany pułkownikiem i dowódcą ZWZ na cały obszar okupacji sowieckiej i pełnił tę funkcję do 07.1941 r., kiedy cały obszar okupowany przez ZSRR został zajęty przez Niemców. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | Komendant Obszaru Lwowskiego ZWZ-2. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Komenda Obszaru Lwowskiego ZWZ-2 |
Okręg: | Okręg Lwów |
Przydział: | SZP – Dowództwo Lwowskie (grudzień 1939-styczeń 1940), ZWZ-2 Organizacja Dobrowolskiego (styczeń 1940-wrzesień 1941), ZWZ Komenda Okupacji Sowieckiej (styczeń 1940- sierpień 1940) |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | Jego żona Paulina Czapor, ps. “Lusia”, w czasie II wojny światowej działała w kolportażu ZWZ-AK. Córka Sokołowskiego – Bożenna Zofia, ps. “Trzaska” – była żołnierzem AK. Syn Sokołowskiego Andrzej był żołnierzem ZWZ. |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | W 08.1915 r. wstąpił do 5 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu z obozu, w 04.1918 r., został dowódcą obwodu POW Tomaszów Lubelski. |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | W 08.1945 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Dzięki fałszywym dokumentom pozostał nierozpoznany. Skazano go na 6 lat więzienia jako szeregowego członka podziemia. W 10.1946 r. został zwolniony z więzienia na mocy amnestii. Po zwolnieniu z więzienia zamieszkał we Wrocławiu. |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Order Wojenny Virtuti Militari V klasy Krzyż Walecznych (czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (1928) Krzyż Niepodległości (1931) |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | Maszynopis opracowania autorstwa Jana Maksymiliana Sokołowskiego zatytułowanego 35 Dywizja Piechoty w obronie Lwowa znajduje się w zbiorach Biblioteki Ossolineum. Sokołowski jest również autorem wydanych w drugim obiegu wspomnień pod tytułem Tak było. Wspominki z lat okupacji (Wrocław: Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej 1986). |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego wydanego w 1937 r. Przewodnika gajowego. |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | Gałęzowski M., Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, Warszawa 2005; Gałęzowski M., Konspiracja piłsudczyków w kraju w latach 1939-1947, “Biuletyn IPN” 5/6, Warszawa 2008; Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940-1945, Warszawa 2003, s. 46; Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944 r., Słownik Biograficzny, s. 182; Lenkiewicz, J., Zapomniany Pułkownik, Wrocław 1992; Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb. 446/01, k. 13, 19; Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 13, 18, 43, 78; Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939-1941, Warszawa- Moskwa, wybór i oprac. nauk. Zuzanna Gajowniczek et al, Warszawa – Moskwa 2001, s. 403, 407, 463, 913, 913, 949, 1095-1099, 1103-1109, 1123, 1125, 1203, 1205, 1321, 1335, 1137; Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; Sokołowski Jan Maksymilian (1895-1986) [w:] Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, red. Grzegorz Mazur, Jerzy Węgierski, Katowice 1997, s. 182-184; Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, oprac. Kwiek J., Kraków 1994, s. 24; Tomaszewski B., Węgierski J., Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 7, 17; Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 19; Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 11, 12, 22, 29; Węgierski J., Oddziały Leśne “Warta” Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1998, s. 132; Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 19, 22, 29, 33, 54. https://zolnierze-niepodleglosci.pl/%C5%BCo%C5%82nierz/223172/ |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?