Polaczek, Jerzy Kazimierz

Jerzy Kazimierz Polaczek

pseud. Dwera, Fakir, Kos,

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Janusz Chmielewicz, Roman Kosowski, Władysław Wolański
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1919-12-05
Miejsce urodzenia:Tenczynek
Data śmierci:1997-04-14
Miejsce śmierci:Kraków
Miejsce pochówku: Cmentarz Rakowicki; Kraków
Rodzice
Imię ojca:Władysław
Imię matki:Janina
Nazwisko panieńskie matki:Kuczapska
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: podchorąży
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: podporucznik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Ukończył szkołę powszechną w Krzeszowicach. Następnie do 1933 r. uczył się w gimnazjum w Zakopanem i w gimnazjum im. króla Jana Sobieskiego w Krakowie, gdzie w 1939 r. uzyskał maturę.

W czasie wojny:
Po wojnie:

Ukończył studia ekonomiczne w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie.

Służba wojskowa
Przed wojną:
W czasie wojny:

W wojnie obronnej nie brał udziału ze względu na chorobę nerek dostał kategorię “B”.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Pracował w kilku krakowskich przedsiębiorstwach. W latach 1957-1958 oraz 1973-1974 prowadził zajęcia z ekonomiki przedsiębiorstw przemysłowych w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:

Początkiem 1940 roku, został wolontariuszem Polskiego Czerwonego Krzyża, co zapewniło mu zaświadczenie o pracy i uchroniło przed wywozem do pracy w Niemczech.

Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:

Latem 1942 r. objął funkcję szefa wywiadu Okręgu XIV NSZ we Lwowie. Z powodu wprowadzenia do AK około dwustu osób z NSZ przez Polaczka, sąd kapturowy NSZ wydał na niego wyrok śmierci.

Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Do Lwowa udał się podczas jesieni 1942 roku. Za pomocą Janiny Grabskiej-Treter udało mu się nawiązać kontakt z szefem sztabu Lwowskiego AK podpułkownikiem Tadeuszem Wojciechowskim. Dostał zadanie organizować “sieć wtórną” wywiadu Obszaru. Miała dublować pracę 3 Okręgów: lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego. Od 03.05.1943 r. do 03.04.1944 r. był jej kierownikiem. Wprowadził uliczną wymianę poczty między łączniczkami, zamiast skrzynek pocztowych oraz zorganizował komórkę legalizacji wyrabiającą autentyczne dokumenty dla spalonych członków konspiracji. W 04.1944 roku został zastępcą szefa Oddziału II/B (kontrwywiadu) Obszaru Lwowskiego, następnie od 31.07.1944 r. był jej szefem. Został również członkiem Wojskowego Sądu Specjalnego, lecz przez natłok pracy nie zdążył wziąć udziału w żadnej sprawie. Na polecenie KG AK w 07.1944 roku, skontaktował się z dowództwem radzieckiego kontrwywiadu “Smiersz”, przekazując im wykaz agentów Gestapo.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1943-05-03 - 1944-07-31
Pełnione funkcje:

Szef Oddziału II/b wywiad i kontrwywiad sztabu Komendy Obszaru

Oddział względnie pion organizacyjny:Oddział II/b Komenda Obszaru nr 3
Okręg:Okręg Lwów
Przydział: Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944):
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:

Działalność konspiracyjną zaczął początkiem 11.1939 roku. Zakonspirowana studentka UJ “Kalina” zlecała mu początkowo działania o charakterze kurierskim, później już wywiadowczym. Zdobywał informację o przemieszczaniu się wojsk oraz wydobywaniu ropy naftowej w Generalnym Gubernatorstwie. Kontakt się urwał gdy “Kalina” wyjechała w połowie 1940 roku, nie wiedział z jaką organizacją współpracuje. W tym samym czasie zaczął współpracować z SZP jako łącznik. W kwietniu lub maju 1940 roku został mianowany oficerem informacyjnym Pododcinka IA werbując do swojego oddziału ok. 20 osób, których zadaniem była obserwacja obiektów wojskowych. Był również członkiem sztabu. Pod koniec 1940 roku brał udział w szkoleniu podchorążych zainicjowanym przez “Czyżyka” Jerzego Aleksandrowicza, który ukończył z wyróżnieniem i promocją do stopnia plutonowego podchorążego. W kwietniu lub maju 1942 roku został mianowany przez majora “Rocha” szefem Oddziału II Obwodu Kraków – Miasto. W 06.1942 roku uciekł przy próbie aresztowania przez Gestapo. Wyjechał do Warszawy w pierwszych dniach 07.1942 roku. Ze względu na aresztowania nie udało mu się nawiązać kontaktów z dowództwem ZWZ w Warszawie.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1939-11-00 - 1942-00-00
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

Brał udział w akcji “Burza” we Lwowie.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Jego pierwsza żona – Stanisława, de domo Czartoryska, “Stacha” działała w NOW, AK i NIE.

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

31.08.1944 r. został aresztowany przez radziecki kontrwywiad. Był więziony kolejno we Lwowie (w willi Uwiery przy ul. Ponińskiego, potem przy ul. Kadeckiej). Początkiem 09.1944 roku został przewieziony samolotem do Charkowa, gdzie przebywał tam wraz z innymi oficerami do początku 01.1946 roku. Od stycznia 1946 roku więziony w Riazaniu (kilka miesięcy przebywał w szpitalu w Skopinie). W 06.1947 roku został przeniesiony do obozu w Czerepowcu, a następnie Griazowiczu. Od 01.1949 roku więziony w obozie w Brześciu, skąd powrócił do Polski 31.01.1949 roku.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1944 r.)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:

Jest autorem artykułów poświęconych działalności we lwowskiej konspiracji oraz pobytowi w sowieckich obozach.

Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:

Jest autorem dwóch książek oraz około 30 artykułów o tematyce ekonomicznej.

Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 0311;

Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 83, 117, 124;

Polaczek Jerzy Kazimierz (1919-1997) [w:] Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944: słownik biograficzny, Katowice 1997, s. 152-153;

Polaczek J., Zarys wspomnień z działalności w Ruchu Oporu grudzień 1975 r., (bdmw), rękopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb 448/01;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Tomaszewski B., Węgierski J.,  Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 12;

Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 300, 305, 351-352, 383, 408.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?