Studziński, Franciszek

Franciszek Studziński

pseud. Kotlina, Radwan, Rawicz, Skawa, Skiba

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Radwan Andrzej
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1893-10-10 lub 1893-03-10
Miejsce urodzenia:Kotlice
Data śmierci:1964-05-23
Miejsce śmierci:Bytom
Miejsce pochówku: Cmentarz Mater Dolorosa; Bytom
Rodzice
Imię ojca:Aleksander
Imię matki:Helena
Nazwisko panieńskie matki:Pietrzykowska
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: podpułkownik
Data: 1933-01-01
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: pułkownik
Data: 1943-11-11
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Ukończył gimnazjum w Krakowie.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

Od 06 sierpnia 1914 r. do 07 czerwca 1917 r. służył w 3 kompanii 3 Batalionu 1 Pułku Piechoty Legionów, po czym do 01 listopada 1918 r. był w POW Komendantem najpierw obwodu, a potem okręgu Pińczów – Olkusz. Następnie do 01 października 1924 r. służył jako dowódca kompanii 25 pp. na froncie bolszewickim, gdzie brał m.in. udział w operacji zajęcia Kijowa pod dowództwem Edwarda Rydza-Śmigłego. Po zakończeniu działań wojennych dowodził II batalionem 25 pp. 03 października 1924 r. został przeniesiony do KOP na dowódcę 6 Batalionu “Iwieniec”. W latach 1924 – 1933 został kwatermistrzem 10 pp. w Łowiczu, dowodził 2 batalionem strzelców, a następnie pełnił funkcję kwatermistrza 1 PSP. Potem został przeniesiony na zastępcę dowódcy 27 pp. w Częstochowie i funkcję sprawował do czerwca 1936 r. Po tym czasie skierowany na zastępcę dowódcy 12 pp. w Wadowicach, na tym stanowisku pozostał do czerwca 1938 r. W czerwcu tego roku skierowany na stanowisko komendanta Komendy Rejonu Uzupełnień i garnizonu Sosnowiec, gdzie funkcję sprawował do wybuchu II wojny światowej.

W czasie wojny:

Podczas Wojny Obronnej służył w 6 DP, dowodzonej przez generała Monda. Dywizja początkowo wchodziła w skład “Armii Kraków”, a później walczyła w Grupie Operacyjnej gen. Boruty-Spiechowicza, która przeszła szlak bojowy od Krakowa aż po Tomaszów Lubelski, gdzie w dniach 15-16 września została rozbita. Z okrążenia pod Tomaszowem część pułku, którym dowodził płk. Studziński, przedostała się na wschód, a następnie na południe w kierunku granicy węgierskiej. Jego pułk wziął udział w walkach pod Lwowem, którymi kierował gen. Kazimierz Sosnkowski. Franciszek Studziński przekroczył granicę węgierską 2 października 1939 r. Na Węgrzech oddziały polskie zostały internowane, ale płk. Studzińskiemu udało się nielegalnie wydostać z obozu internowanych i przedostać do Budapesztu, gdzie został aresztowany i skierowany do obozu w Demesz nad Dunajem. Po miesięcznym pobycie w tym obozie znów uciekł do Budapesztu i nawiązał kontakt z płk. Zielińskim, który jako “konsul” wydawał paszporty na wyjazd do Francji. Jednak Pułkownik dostał polecenie, aby zgłosił się do przedstawicielstwa Wojska Polskiego internowanych na Węgrzech. Tam dostał polecenie objęcia komendy obozu w Tápiószele, co zrobił w grudniu 1939 r. Gdy Węgry przystąpiły do wojny, obozy uległy zlikwidowaniu, płk. Studziński dostał wtedy rozkaz od władz emigracyjnych na powrót do kraju. Łączyło się to z zapotrzebowaniem rozwijających się kadr wyższych oficerów do rodzącej się konspiracji. Przekroczył granicę Polski 31 sierpnia 1941 r. i udał się do Warszawy, stamtąd skierowany do Lwowa, a następnie do Tarnopola, do którego przybył w listopadzie 1941 r.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Pracował jako pełnomocnik rządowy ds. podatku gruntowego na powiat Lubliniec. Po powrocie z więzienia w 1956 r. pracował przez kilka lat w PSS “Społem” w Bytomiu, aby w 1959 r. przejść na emeryturę.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Do Tarnopola przybył w listopadzie 1941 r., jednak faktycznie obowiązki komendanta Okręgu Tarnopol ZWZ-AK zaczął pełnić od 9 grudnia 1941 r. W październiku 1942 r. podpisał rozkaz operacyjny “P1” i plan działania “P2” dla Okręgu przygotowany przez Bolesława Tomaszewskiego. 1 maja 1943 r. jego rozkazem został włączony Obwód Brody do Okręgu Tarnopol. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na teren województwa tarnopolskiego wydał 7.03.1944 r. rozkaz rozpoczęcia akcji „Burza” na podległych mu terenach będących jeszcze pod okupacją niemiecką.  10.06.1944 r. wydał rozkaz operacyjny dla oddziałów okręgu tarnopolskiego na okres „Burzy”. Przewidywał on utworzenie zgrupowania oddziałów partyzanckich 51 pp. i 52 pp. Armii Krajowej. Miały one stanowić część odtwarzającej się w ramach planów powstańczych 12 DP AK. Następnie udał się do Lwowa, gdzie od 30.06.1944 r. był zastępcą dowódcy Obszaru Lwowskiego gen. Władysława Filipkowskiego.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1941-12-09 - 1944-03-30
Pełnione funkcje:

Komendant Okręgu Tarnopol od 13.12.1941 r. do 30.06.1944 r., zastępca komendanta Obszaru Lwowskiego w okresie od 30 czerwca do 30 lipca 1944 r.

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Okręgu Tarnopol
Okręg:Okręg Tarnopol, Okręg Lwów
Przydział: Okręg AK Tarnopol
Komenda Okręgu AK Tarnopol
Przydział: Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944):
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

Po reorganizacji Obszaru – Komendant Podokręgu Tarnopol, na terenie którego nadal działały w “Burzy” zgrupowania 12 Dywizji Piechoty AK

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

W składzie delegacji Komendy Obszaru udał się do Żytomierza, gdzie został aresztowany  2/3.08.1944 r., a potem internowany. Przebywał kolejno w więzieniu w Kijowie, a potem w obozach internowanych w Charkowie, Riazaniu i Wołogdzie. Do Polski wrócił 4.11.1947 r. przez Białą Podlaską.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Mimo, że przeprowadzona w 10.1952 r. prowokacja Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa (propozycja przystąpienia do WiN) nie udała się, został aresztowany w 12.1952 r. i skazany na 5 lat więzienia. Przebywał w Barczewie, skąd wyszedł prawdopodobnie w 1956 r. Po wyjściu z więzienia żył w skrajnie trudnych warunkach.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921 r.)

Krzyż Niepodległości (1932 r.)

Złoty Krzyż Zasługi (1928 r.)

Krzyż Walecznych – czterokrotnie

Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921

Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

W lipcu 1944 r. został przedstawiony do Odznaczenia Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami “za wybitne wyniki osiągnięte w zorganizowaniu i dowodzeniu Okręgiem”

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85, s. 131-135, 191;

CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, Cz. Blicharski, Słownik Biograficzny Tarnopolan, t. V, sygn. 1320/6/1E, s. 1087;

CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 60, 149, 210, 218, 230, 244, 265, 266;

Edward Kisielewski ps. I „Kowalski”, II „Pancerz”. Wspomnienia o Armii Krajowej Obwodu Złoczów, woj. Tarnopol, styczeń 1976, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 3;

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0106;

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0917;

Jan Cisek, wspomnienia z działalności Armii Krajowej na terenie powiatu Brzeżany województwo tarnopolskie, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 7, 35;

Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944. Słownik biograficzny, Katowice 1988, s. 193;

Mazur G., Okręg Tarnopol Armii Krajowej, [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 303, 310, 311;

Markowski D. K., Lwów 1944, Warszawa 2021, s. 22, 38-39, 77-78, 187;

Niżankowski „Żuraw” M., Z działalności AK na terenie powiatu zborowskiego, okr. Tarnopol, prowadzonej w latach 1941-1944, Opole 1975, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 1;

Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. przyb. 446/01, s. 15;

Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 50, 106, 113;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, oprac. Kwiek J., Kraków 1994, s. 26;

Strzelecki Wiesław – Stulgiński Ferdynand, [w:] Mazur G., Studziński F. [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 45, Warszawa–Kraków 2007, s. 145–146;

Tomaszewski B., Węgierski J.,  Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 33;

Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 237, 241, 298;

Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 117, 118, 119,120, 125;

Węgierski J., Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941-1944, Kraków 1997, s. 38, 50, 175, 339, 412;

Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 31;

Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 16, 191, 192, 240, 244, 256.

Ikonografia
Ewentualne uwagi

Losy Pułkownika od września 1939 r. do końca 1941 r. nie są do końca jasne, gdyż źródła podają rozbieżne dane. W rubryce “w czasie wojny” zostały przytoczone informacje od Piotra Woźniaka ze względu na ich precyzję. Natomiast inne informacje podają, że we wrześniu 1939 r. był w Grupie Operacyjnej gen. Dembińskiego (lub ośrodku zapasowym 6 DP albo 7 DP walczącej w armii “Kraków”), po czym 22.09.1939 r. (według innych danych 04.10.1939 r.) przedostał się na Węgry, gdzie pracował w placówce przerzutu oficerów przy konsulacie polskim (według innych źródeł przebywał w obozach dla internowanych do 10 czerwca 1941 r. kilkukrotnie próbując nieudanych ucieczek). W czasie, gdy obozy uległy likwidacji i wynikły trudności związane z penetracją Niemców, dostał polecenie od władz emigracyjnych na powrót do kraju, motywowano to zapotrzebowaniem kadry oficerskiej do rodzącej się konspiracji.

Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?