Władysław Jakub Filipkowski
pseud. Cis, Faust, Janka, Orkan, Stach
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1892-05-01 |
Miejsce urodzenia: | Filipów |
Data śmierci: | 1950-04-17 |
Miejsce śmierci: | Pieńsk k. Zgorzelca |
Miejsce pochówku: | Cmentarz Powązkowski w Warszawie |
Rodzice | |
Imię ojca: | Dominik |
Imię matki: | Franciszka Anna |
Nazwisko panieńskie matki: | Łopieńska |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | pułkownik |
Data: | 1931-01-01 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | generał brygady |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | generał brygady |
Data: | 1994-09-28 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Ukończył gimnazjum handlowe w Suwałkach i uzyskał maturę w 1909 r. W latach 1909-1914 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Ponadto przez sześć semestrów kształcił się na Wydziale Budowy Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | Od 01.08.1914 r. służył w Legionach Polskich. Z dniem 15.08 otrzymał przydział do Pierwszej Baterii Kadrowej Artylerii w Borku Falęckim. Pierwszy rok wojny walczył w Karpatach i na Bukowinie w szeregach Pierwszego Pułku Artylerii Polowej. Otrzymał awans na stopień chorążego. W latach 1915-1917 brał udział w starciach na Wołyniu, w międzyczasie został mianowany podporucznikiem. Po kryzysie przysięgowym był internowany w Szczypiornie, a następnie w Rastatt i Werl. Po powrocie do kraju 05.11.1918 r. służył w Inspektoracie Artylerii w Warszawie w stopniu porucznika. Od 28.11 był adiunktem Józefa Piłsudskiego w Adiutanturze Generalnej Naczelnego Wodza. W 02.1919 roku otrzymał kolejny awans, na stopień kapitana i wyjechał do Francji, gdzie objął dowództwo nad baterią w 2 Pułku Artylerii Wojskowej w armii gen. Hallera. Pod koniec 1919 roku został przeniesiony do Lwowa aby zorganizować kontrwywiad i kierować Wydziałem II Sztabu Okręgu Generalnego Lwów. Za swoje zasługi otrzymał awans na stopień majora. W 07.1921 roku wrócił do macierzystego I Pułku Artylerii Polowej Legionów w Wilnie i objął dowództwo dywizjonu, a później stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Podczas przewrotu majowego zadecydował o udzieleniu wsparcia Piłsudskiemu. W latach 1927-1935 pełnił funkcję dowódcy pułku, w międzyczasie awansując do stopnia pułkownika. W 03.1936 roku został zastępcą drugiego Wiceministra Spraw Wojskowych, a miesiąc później prezesem Rady Administracyjnej Państwowych Zakładów Inżynierskich w Warszawie. W 06.1938 był dowódcą 16 Dywizji Piechoty w Grudziącu, a w 07.1939 I-szej Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie. |
W czasie wojny: | Brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca piechoty dywizyjnej I-szej Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie, w ramach Armii “Modlin”. Stoczył bitwy pod Narwią, Wolą Wodyńską i Domanicami. 20.09 połączył się z grupą “Brześć” płk. Zieleniewskiego. Uczestniczył w walce pod Turobinem i został raniony w nogę. Po walce poprowadził swoją grupę pod Janów Lubelski i stoczył zwycięską walkę o odzyskanie miasta, a następnie ruszył na miejsce zgrupowania dowództwa w Rzeczycy Długiej. Początkiem października zgrupowanie podjęło decyzję o złożeniu broni. Po rozbrojeniu został przewieziony pod eskortą na przedmieścia Lwowa, gdzie udało mu się zbiec w cywilnym ubraniu. Ze Lwowa przedostał się przez Lublin do Otwocka. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | Otrzymał posadę dyrektora administracyjnego w Zespole Hut Szkła w Pieńsku koło Zgorzelca. |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | Przed I wojną światową należał do Związku Strzeleckiego i Stowarzyszenia Życie. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | W Otwocku nawiązał kontakt z płk. Tadeuszem Pełczyńskim w celu zawiązania konspiracji wojskowej. W 1941 r. należał do konspiracyjnej “grupy dyskusyjnej” powołanej przez działacza Stronnictwa Narodowego Tadeusza Kobylańskiego. |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Od 1940 r. do 07.1943 r. pełnił funkcję Inspektora Komendy Głównej SZP-ZWZ/AK na Obszar Lwów, zaś od 01.08.1943 r. do 31.07.1944 r. urzędował na stanowisku komendanta Obszaru Lwów, zastępując gen. Sawickiego. 15 sierpnia 1943 r. podpisał rozkaz operacyjny nr 3 dla Obszaru, opracowany przez Bolesława Tomaszewskiego. Kierował siłami Obszaru w trakcie operacji „Burza”, od 30.06.1944 r., przygotowując się jednocześnie do przeorganizowania Komendy Obszaru w Dowództwo Okręgu Korpusu nr VI. Po zajęciu miasta przez oddziały sowieckie udał się na rozmowy z przedstawicielem dowództwa I-go Frontu Ukraińskiego oraz z gen. Żymierskim w Żytomierzu. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1940-00-00 - 1944-07-31 |
Pełnione funkcje: | Inspektor KG AK w Obszarze Lwów, dowódca Obszaru Lwów. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Komenda Obszaru |
Okręg: | Okręg Lwów |
Przydział: | Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944): |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | Podczas akcji “Burza” kierował siłami Obszaru Lwów. |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | Jego żona Janina Obiedzińska ps. “Grabina” należała do Armii Krajowej. Żołnierzami AK byli również ich synowie – Jan, ur. 1922 (poległ w Powstaniu Warszawskim) oraz Andrzej, ur. 1925, ps. “Bohdan” (więzień polityczny w latach 1948-1956). |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | Po kampanii wrześniowej dostał się do sowieckiej niewoli. Przewieziono go do więzienia we Lwowie, skąd udało mu się wydostać. W nocy z 02/03.08.1944 r. został aresztowany wraz ze członkami swojego sztabu podczas rozmów w Żytomierzu. Najpierw trafił do głównego więzienia NKWD w Kijowie. Następnie był przetrzymywany w więzieniach w Lwowie, Rawie Ruskiej, Trzebusce koło Rzeszowa, Charkowie. Z więzienia w Charkowie został przeniesiony do obozu w Riazaniu-Diagilewie 04.01.1946 r. Przebywając w obozie “Diagilewo nr 179” uczestniczył w 1947 r. wraz z innymi internowanymi w głodówce. Po nie udanej próbie sztucznego odżywiania, został odesłany z innymi oficerami do szpitala więziennego w Skopinowie pod Moskwą, gdzie poddani zostali ponownemu sztucznemu odżywianiu. W dniu 9.07.1947 r. więźniowie powrócili do obozu. W dniu 19.07.1946 r. został przeniesiony do obozu w Griazowcu, a 05.10.1946 r. do obozu w twierdzy Brześć. W 11.1947 r. został wypuszczony na wolność i przekroczył granicę kraju w Białej Podlaskiej. |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | Po powrocie do kraju zamieszkał w Warszawie na Żoliborzu, gdzie podczas rekonwalescencji odwiedził go przedstawiciel władz gen. Wiktor Grosz, zalecając wyjazd na tereny Dolnego Śląska. Przez cały czas był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa, śledzono jego korespondencje i wyjazdy poza miasto. Jeden z jego sąsiadów był w rzeczywistości agentem zatrudnionym do obserwacji osób odwiedzających Filipkowskiego. Represje dosięgły również jego rodzinę – syn Andrzej został skazany na 10 lat więzienia za działalność antypaństwową – i nie zakończyły się po śmierci generała. |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1922 r.) |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85, s. 190, 191; Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Radom 1997, s.; CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 54, 219-222; Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 0208D, 208, 209, 0403D; Filipkowski A., Majewska H. B., Generał Władysław Filipkowski, Muzeum Łużyckie 2008, s. 6-11; Filipkowski Władysław Jakub (1892-1950), [w:] Mazur G., Węgierski J., “Konspiracja lwowska 1939-1944. Słownik biograficzny”, Katowice 1997, s. 65; Korab-Żebryk R., Operacja wileńska AK, Warszawa 1985, s. ; Mazur G., Skwara J., Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, s. 360, 362-364, 369, 382 i in; Markowski D. K., Lwów 1944, Warszawa 2021, s. 22, 25-26, 32, 37, 80, 86, 90, 105-108, 110, 120, 128, 134, 139, 143-144, 159, 166, 169-172, 182-187, 189, 204, 208-209; Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb. 446/01, s. 31; Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 87, 120, 121, 122; Polaczek J., Zarys wspomnień z działalności w Ruchu Oporu grudzień 1975 r., (bdmw), rękopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb 448/01, s. 35, 39; SPP, Akta Głównej Komisji Weryfikacyjnej, sygn. KW2-0916; Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, (oprac.) Kwiek J., Kraków 1994, s. 27; Ślaski J., Skrobów. Dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944-1945, Warszawa 1990, s. 75; Tomaszewski B., Węgierski J., Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 10, 33; Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 196, 222, 236, 240, 242, 256, 259, 276, 279-290, 290, 292-294, 296-300, 310, 313, 398, 400; Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 241; Węgierski J., Armia Krajowa w Zagłębiu Naftowym i na Samborszczyźnie, Kraków 1993, s. 23, 82, 115, 118; Węgierski J., Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941-1944, Kraków 1997, s. 27, 43-44, 46, 48, 50-51, 65-66, 90, 195, 198, 202, 236, 242, 246, 308, 393, 412; Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 31; Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 47, 48, 102, 142, 192, 194, 195, 208, 209, 228, 232; Wiąk W. J., Struktura organizacyjna Armii Krajowej, Warszawa 2003, s. 229. |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?