Filipkowski, Władysław Jakub

Władysław Jakub Filipkowski

pseud. Cis, Faust, Janka, Orkan, Stach

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1892-05-01
Miejsce urodzenia:Filipów
Data śmierci:1950-04-17
Miejsce śmierci:Pieńsk k. Zgorzelca
Miejsce pochówku: Cmentarz Powązkowski w Warszawie
Rodzice
Imię ojca:Dominik
Imię matki:Franciszka Anna
Nazwisko panieńskie matki:Łopieńska
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: pułkownik
Data: 1931-01-01
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: generał brygady
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: generał brygady
Data: 1994-09-28
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Ukończył gimnazjum handlowe w Suwałkach i uzyskał maturę w 1909 r. W latach 1909-1914 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Ponadto przez sześć semestrów kształcił się na Wydziale Budowy Maszyn Szkoły Politechnicznej we Lwowie.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

Od 01.08.1914 r. służył w Legionach Polskich. Z dniem 15.08 otrzymał przydział do Pierwszej Baterii Kadrowej Artylerii w Borku Falęckim. Pierwszy rok wojny walczył w Karpatach i na Bukowinie w szeregach Pierwszego Pułku Artylerii Polowej. Otrzymał awans na stopień chorążego. W latach 1915-1917 brał udział w starciach na Wołyniu, w międzyczasie został mianowany podporucznikiem. Po kryzysie przysięgowym był internowany w Szczypiornie, a następnie w Rastatt i Werl.

Po powrocie do kraju 05.11.1918 r. służył w Inspektoracie Artylerii w Warszawie w stopniu porucznika. Od 28.11 był adiunktem Józefa Piłsudskiego w Adiutanturze Generalnej Naczelnego Wodza. W 02.1919 roku otrzymał kolejny awans, na stopień kapitana i wyjechał do Francji, gdzie objął dowództwo nad baterią w 2 Pułku Artylerii Wojskowej w armii gen. Hallera.

Pod koniec 1919 roku został przeniesiony do Lwowa aby zorganizować kontrwywiad i kierować Wydziałem II Sztabu Okręgu Generalnego Lwów. Za swoje zasługi otrzymał awans na stopień majora. W 07.1921 roku wrócił do macierzystego I Pułku Artylerii Polowej Legionów w Wilnie i objął dowództwo dywizjonu, a później stanowisko zastępcy dowódcy pułku. Podczas przewrotu majowego zadecydował o udzieleniu wsparcia Piłsudskiemu. W latach 1927-1935 pełnił funkcję dowódcy pułku, w międzyczasie awansując do stopnia pułkownika. W 03.1936 roku został zastępcą drugiego Wiceministra Spraw Wojskowych, a miesiąc później prezesem Rady Administracyjnej Państwowych Zakładów Inżynierskich w Warszawie. W 06.1938 był dowódcą 16 Dywizji Piechoty w Grudziącu, a w 07.1939 I-szej Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie.

W czasie wojny:

Brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca piechoty dywizyjnej I-szej Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie, w ramach Armii “Modlin”. Stoczył bitwy pod Narwią, Wolą Wodyńską i Domanicami. 20.09 połączył się z grupą “Brześć” płk. Zieleniewskiego. Uczestniczył w walce pod Turobinem i został raniony w nogę. Po walce poprowadził swoją grupę pod Janów Lubelski i stoczył zwycięską walkę o odzyskanie miasta, a następnie ruszył na miejsce zgrupowania dowództwa w Rzeczycy Długiej. Początkiem października zgrupowanie podjęło decyzję o złożeniu broni. Po rozbrojeniu został przewieziony pod eskortą na przedmieścia Lwowa, gdzie udało mu się zbiec w cywilnym ubraniu. Ze Lwowa przedostał się przez Lublin do Otwocka.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Otrzymał posadę dyrektora administracyjnego w Zespole Hut Szkła w Pieńsku koło Zgorzelca.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:

Przed I wojną światową należał do Związku Strzeleckiego i Stowarzyszenia Życie.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:

W Otwocku nawiązał kontakt z płk. Tadeuszem Pełczyńskim w celu zawiązania konspiracji wojskowej. W 1941 r. należał do konspiracyjnej “grupy dyskusyjnej” powołanej przez działacza Stronnictwa Narodowego Tadeusza Kobylańskiego.

Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Od 1940 r. do 07.1943 r. pełnił funkcję Inspektora Komendy Głównej SZP-ZWZ/AK na Obszar Lwów, zaś od 01.08.1943 r. do 31.07.1944 r. urzędował na stanowisku komendanta Obszaru Lwów, zastępując gen. Sawickiego. 15 sierpnia 1943 r. podpisał rozkaz operacyjny nr 3 dla Obszaru, opracowany przez Bolesława Tomaszewskiego. Kierował siłami Obszaru w trakcie operacji „Burza”, od 30.06.1944 r., przygotowując się jednocześnie do przeorganizowania Komendy Obszaru w Dowództwo Okręgu Korpusu nr VI. Po zajęciu miasta przez oddziały sowieckie udał się na rozmowy z przedstawicielem dowództwa I-go Frontu Ukraińskiego oraz z gen. Żymierskim w Żytomierzu.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1940-00-00 - 1944-07-31
Pełnione funkcje:

Inspektor KG AK w Obszarze Lwów, dowódca Obszaru Lwów.

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Obszaru
Okręg:Okręg Lwów
Przydział: Komenda Obszaru ZWZ-AK (1941-1944):
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

Podczas akcji “Burza” kierował siłami Obszaru Lwów.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Jego żona Janina Obiedzińska ps. “Grabina” należała do Armii Krajowej. Żołnierzami AK byli również ich synowie – Jan, ur. 1922 (poległ w Powstaniu Warszawskim) oraz Andrzej, ur. 1925, ps. “Bohdan” (więzień polityczny w latach 1948-1956).

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Po kampanii wrześniowej dostał się do sowieckiej niewoli. Przewieziono go do więzienia we Lwowie, skąd udało mu się wydostać.

W nocy z 02/03.08.1944 r. został aresztowany wraz ze członkami swojego sztabu podczas rozmów w Żytomierzu. Najpierw trafił do głównego więzienia NKWD w Kijowie. Następnie był przetrzymywany w więzieniach w Lwowie, Rawie Ruskiej, Trzebusce koło Rzeszowa, Charkowie. Z więzienia w Charkowie został przeniesiony do obozu w Riazaniu-Diagilewie 04.01.1946 r. Przebywając w obozie “Diagilewo nr 179” uczestniczył w 1947 r. wraz z innymi internowanymi w głodówce. Po nie udanej próbie sztucznego odżywiania, został odesłany z innymi oficerami do szpitala więziennego w Skopinowie pod Moskwą, gdzie poddani zostali ponownemu sztucznemu odżywianiu. W dniu 9.07.1947 r. więźniowie powrócili do obozu. W dniu 19.07.1946 r. został przeniesiony do obozu w Griazowcu, a 05.10.1946 r. do obozu w twierdzy Brześć. W 11.1947 r. został wypuszczony na wolność i przekroczył granicę kraju w Białej Podlaskiej.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Po powrocie do kraju zamieszkał w Warszawie na Żoliborzu, gdzie podczas rekonwalescencji odwiedził go przedstawiciel władz gen. Wiktor Grosz, zalecając wyjazd na tereny Dolnego Śląska. Przez cały czas był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa, śledzono jego korespondencje i wyjazdy poza miasto. Jeden z jego sąsiadów był w rzeczywistości agentem zatrudnionym do obserwacji osób odwiedzających Filipkowskiego. Represje dosięgły również jego rodzinę – syn Andrzej został skazany na 10 lat więzienia za działalność antypaństwową – i nie zakończyły się po śmierci generała.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1922 r.)
Krzyż Niepodległości (1931 r.)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1936 r.)
Krzyż Walecznych (dwukrotnie; 1922 r.)
Złoty Krzyż Zasługi (1928 r.)
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Korony Rumunii (1939 r.)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85, s. 190, 191;

Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Radom 1997, s.;

CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 54, 219-222;

Fundacja CDCN, Wykaz fotografii i filmów ze zbioru Jerzego Węgierskiego dotyczących organizacji konspiracyjnych okresu wojny i okupacji na terenie Małopolski Wschodniej, nr 0208D, 208, 209, 0403D;

Filipkowski A., Majewska H. B., Generał Władysław Filipkowski, Muzeum Łużyckie 2008, s. 6-11;

Filipkowski Władysław Jakub (1892-1950), [w:] Mazur G., Węgierski J., “Konspiracja lwowska 1939-1944. Słownik biograficzny”, Katowice 1997, s. 65;

Korab-Żebryk R., Operacja wileńska AK, Warszawa 1985, s. ;

Mazur G., Skwara J., Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007, s. 360, 362-364, 369, 382 i in;

Markowski D. K., Lwów 1944, Warszawa 2021, s. 22, 25-26, 32, 37, 80, 86, 90, 105-108, 110, 120, 128, 134, 139, 143-144, 159, 166, 169-172, 182-187, 189, 204, 208-209;

Organizowanie Lwowskiego Obszaru ZWZ – AK na przełomie lat 1941 – 1942. Relacja Lecha Sadowskiego pseud. „Wasyl”, „Sławek” i „Sędzia”, Warszawa 1967, maszynopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb. 446/01, s. 31;

Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 87, 120, 121, 122;

Polaczek J., Zarys wspomnień z działalności w Ruchu Oporu grudzień 1975 r., (bdmw), rękopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb 448/01, s. 35, 39;

SPP, Akta Głównej Komisji Weryfikacyjnej, sygn. KW2-0916;

Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, (oprac.) Kwiek J., Kraków 1994, s. 27;

Ślaski J., Skrobów. Dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944-1945, Warszawa 1990, s. 75;

Tomaszewski B., Węgierski J.,  Zarys Historii Lwowskiego Obszaru ZWZ-AK, Warszawa 1987, s. 10, 33;

Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 196, 222, 236, 240, 242, 256, 259, 276, 279-290, 290, 292-294, 296-300, 310, 313, 398, 400;

Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 241;

Węgierski J., Armia Krajowa w Zagłębiu Naftowym i na Samborszczyźnie, Kraków 1993, s. 23, 82, 115, 118;

Węgierski J., Komendy Lwowskiego Obszaru i Okręgu Armii Krajowej 1941-1944, Kraków 1997, s. 27, 43-44, 46, 48, 50-51, 65-66, 90, 195, 198, 202, 236, 242, 246, 308, 393, 412;

Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 31;

Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 47, 48, 102, 142, 192, 194, 195, 208, 209, 228, 232;

Wiąk W. J., Struktura organizacyjna Armii Krajowej, Warszawa 2003, s. 229.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?