Niżankowski, Marian

Marian Niżankowski

pseud. Junosza, Żuraw

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1917-07-02
Miejsce urodzenia:Powiat podhajecki
Data śmierci:1976-11-16
Miejsce śmierci:Opole
Miejsce pochówku: Cmentarz Komunalny Opole-Półwieś
Rodzice
Imię ojca:
Imię matki:
Nazwisko panieńskie matki:
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: porucznik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: kapitan
Data: 1943-11-11
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Uczył się w gimnazjum w Brzeżanach.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

Uczęszczał do Szkoły Podchorążych w Komorowie.

W czasie wojny:

Jako dowódca plutonu w 7 kompanii w 51 Pułku Piechoty wziął udział w Wojnie Obronnej. Jego przełożonym był wtedy pułkownik Emil Fieldorf.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Od 1951 roku pracował jako księgowy w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Hurtu Spożywczego w Opolu.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Po zaprzysiężeniu w lipcu 1942 r. został oddelegowany do komendanta Okręgu Tarnopol płk. Studzińskiego, który powierzył mu utworzenie obwodu Zborów AK. Przeprowadzał egzamin z kursów w Szkole Podchorążych w Trościańcu Wielkim. Organizował placówkę „Szabla”, przygotowując ją do obrony przed UPA oraz do przyjmowania zrzutów zaopatrzenia z Włoch. Przed rozpoczęciem akcji „Burza” został zastępcą Mieczysława Lipy.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1942-07-00 - 1944-07-00
Pełnione funkcje:

Komendant Obwodu Zborów, dowódca kompanii, zastępca komendanta 1 komp. w 52 pp.

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Obwodu Zborów, 1 komp. 52 pp., OL "Warta", komp. "A2"
Okręg:Okręg Tarnopol, Okręg Lwów
Przydział: Okręg AK Tarnopol
Inspektorat AK Złoczów
Obwód AK Zborów
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Po akcji “Burza” działał w OL “Warta” jako dowódca 2 kompanii w batalionie A, którego dowódcą był por. Kurtycz “Mazurkiewicz”. Następnie działał jako komendant opolskiego obwodu WiN.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

Awansowany podczas „Burzy” do stopnia kapitana (wg Piotra Woźniaka awans miał miejsce już w 1943 r.). Ze względu na przepołowienie Obwodu przez front, nie dostał informacji o rozpoczęciu akcji „Burza”, więc na własną rękę rozpoczął działania i tworzenie samoobron. W trakcie “Burzy” podlegała mu bezpośrednio kompania z Trościańca Wielkiego. Pełnił również funkcję zastępcy dowódcy 1 komp. w 52 pp. AK. Ujawnił się wraz ze swoim oddziałem przed Armią Czerwoną w Złoczowie w radzieckiej komendzie miasta. Po 21 lipca 1944 z Woroniaków jego oddział został skierowany do Zborowa na przesłuchania prowadzone przez NKWD.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Aresztowany jesienią 1946 r., został poddany brutalnemu śledztwu w siedzibie UB. Po ponad dwóch latach śledztwa i bezskutecznych przesłuchań usłyszał wyrok sześciu lat więzienia. Ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony w 1951 r.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Srebrny Krzyż z Mieczami

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85, s. 184;

CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 136, 144;

CDCN, Papiery Jerzego Węgierskiego, Okręg Tarnopol AK, sygn. 1551(2), s. 13;

Komański H., Siekierka Sz., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław 2006, s. 947, 956, 1129;

Niżankowski „Żuraw” M., Z działalności AK na terenie powiatu zborowskiego, okr. Tarnopol, prowadzonej w latach 1941-1944, Opole 1975, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Jasiak K., Kresowi “żołnierze wyklęci”. Wspomnienie o kpt. Marianie Niżankowskim, [ w:] Kresowianie na Śląsku Opolskim pod redakcją Marii Kalczyńskiejprzy współpracy Krystyny Roztockiej i Elżbiety Treli – Mazur, Opole 2011, s. 79-88;

“Wewnętrzny Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK Obszaru Lwowskiego im. Orląt Lwowskich”, 2015, nr 22, s. 14;

Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 166, 177, 249, 255, 285;

Węgierski J., Oddziały Leśne “Warta” Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1998, s. 58;

Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Dział Rękopisów, Archiwum dowództwa Oddziałów Leśnych „Warta” Obszaru Lwów Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie cz. 2, Rkps Akc. 145/99, s. 259.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?