Marian Niżankowski
pseud. Junosza, Żuraw
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1917-07-02 |
Miejsce urodzenia: | Powiat podhajecki |
Data śmierci: | 1976-11-16 |
Miejsce śmierci: | Opole |
Miejsce pochówku: | Cmentarz Komunalny Opole-Półwieś |
Rodzice | |
Imię ojca: | |
Imię matki: | |
Nazwisko panieńskie matki: | |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | porucznik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | kapitan |
Data: | 1943-11-11 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Uczył się w gimnazjum w Brzeżanach. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | Uczęszczał do Szkoły Podchorążych w Komorowie. |
W czasie wojny: | Jako dowódca plutonu w 7 kompanii w 51 Pułku Piechoty wziął udział w Wojnie Obronnej. Jego przełożonym był wtedy pułkownik Emil Fieldorf. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | Od 1951 roku pracował jako księgowy w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Hurtu Spożywczego w Opolu. |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Po zaprzysiężeniu w lipcu 1942 r. został oddelegowany do komendanta Okręgu Tarnopol płk. Studzińskiego, który powierzył mu utworzenie obwodu Zborów AK. Przeprowadzał egzamin z kursów w Szkole Podchorążych w Trościańcu Wielkim. Organizował placówkę „Szabla”, przygotowując ją do obrony przed UPA oraz do przyjmowania zrzutów zaopatrzenia z Włoch. Przed rozpoczęciem akcji „Burza” został zastępcą Mieczysława Lipy. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1942-07-00 - 1944-07-00 |
Pełnione funkcje: | Komendant Obwodu Zborów, dowódca kompanii, zastępca komendanta 1 komp. w 52 pp. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Komenda Obwodu Zborów, 1 komp. 52 pp., OL "Warta", komp. "A2" |
Okręg: | Okręg Tarnopol, Okręg Lwów |
Przydział: | Okręg AK Tarnopol |
Inspektorat AK Złoczów | |
Obwód AK Zborów | |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | Po akcji “Burza” działał w OL “Warta” jako dowódca 2 kompanii w batalionie A, którego dowódcą był por. Kurtycz “Mazurkiewicz”. Następnie działał jako komendant opolskiego obwodu WiN. |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | Awansowany podczas „Burzy” do stopnia kapitana (wg Piotra Woźniaka awans miał miejsce już w 1943 r.). Ze względu na przepołowienie Obwodu przez front, nie dostał informacji o rozpoczęciu akcji „Burza”, więc na własną rękę rozpoczął działania i tworzenie samoobron. W trakcie “Burzy” podlegała mu bezpośrednio kompania z Trościańca Wielkiego. Pełnił również funkcję zastępcy dowódcy 1 komp. w 52 pp. AK. Ujawnił się wraz ze swoim oddziałem przed Armią Czerwoną w Złoczowie w radzieckiej komendzie miasta. Po 21 lipca 1944 z Woroniaków jego oddział został skierowany do Zborowa na przesłuchania prowadzone przez NKWD. |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | Aresztowany jesienią 1946 r., został poddany brutalnemu śledztwu w siedzibie UB. Po ponad dwóch latach śledztwa i bezskutecznych przesłuchań usłyszał wyrok sześciu lat więzienia. Ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony w 1951 r. |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Srebrny Krzyż z Mieczami |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85, s. 184; CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 136, 144; CDCN, Papiery Jerzego Węgierskiego, Okręg Tarnopol AK, sygn. 1551(2), s. 13; Komański H., Siekierka Sz., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław 2006, s. 947, 956, 1129; Niżankowski „Żuraw” M., Z działalności AK na terenie powiatu zborowskiego, okr. Tarnopol, prowadzonej w latach 1941-1944, Opole 1975, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2; Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; Jasiak K., Kresowi “żołnierze wyklęci”. Wspomnienie o kpt. Marianie Niżankowskim, [ w:] Kresowianie na Śląsku Opolskim pod redakcją Marii Kalczyńskiejprzy współpracy Krystyny Roztockiej i Elżbiety Treli – Mazur, Opole 2011, s. 79-88; “Wewnętrzny Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK Obszaru Lwowskiego im. Orląt Lwowskich”, 2015, nr 22, s. 14; Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 166, 177, 249, 255, 285; Węgierski J., Oddziały Leśne “Warta” Obszaru Lwowskiego Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie, Kraków 1998, s. 58; Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Dział Rękopisów, Archiwum dowództwa Oddziałów Leśnych „Warta” Obszaru Lwów Armii Krajowej na Rzeszowszczyźnie cz. 2, Rkps Akc. 145/99, s. 259. |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?