Swarcewicz, Józefa

Józefa Swarcewicz

pseud. Mama

Dane osobowe
Nazwisko panieńskie:Krzywy
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:kobieta
Data urodzenia: 1895-03-19
Miejsce urodzenia:Kołomyja
Data śmierci:1988-12-15
Miejsce śmierci:Szczecin
Miejsce pochówku: Szczecin, grób rodzinny
Rodzice
Imię ojca:Szymon
Imię matki:Karolina
Nazwisko panieńskie matki:Sawicka
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

Ukończyła gimnazjum w Kołomyi i tam uzyskała maturę.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:

Po ukończeniu szkoły rozpoczęła pierwszą pracę na poczcie w Brześciu nad Bugiem. W 1935 r. przeszła na wcześniejszą emeryturę w ramach zwolnień pracujących mężatek.

W czasie wojny:

Prowadziła stołówkę przy Zarządzie Miejskim w Brześciu nad Bugiem.

Po wojnie:
Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:

W latach szkolnych należała do “Sokoła”, Związku Harcerstwa Polskiego, a w latach 1918-1920 zaangażowana w POW na terenie Huculszczyzny i Kołomyi. Po przejściu na wcześniejszą emeryturę zajmowała się domem i podejmowała się prac charytatywnych przy kościele parafialnym, działała w Sodalicji Mariańskiej. W latach 1935-1939 przeszła kurs kwatermistrzowski zorganizowany przez władze wojskowe.

W czasie wojny:

We wrześniu 1939 r. organizowała przy wsparciu parafii katolickiej pomoc dla uciekinierów. W swoim domu udzielała noclegu zagubionym rodzinom, organizowała także paczki z pomocą materialną dla aresztowanych więźniów.

Po zajęciu Brześcia przez Niemców organizowała posiłki przy Stołówce nr 1 Zarządu Miejskiego dla uwolnionych 5 tys. więźniów.

Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Do AK wstąpiła w lipcu 1941 r. w miejscu swojej pracy na stołówce. Wówczas pełniła obowiązki łączniczki pomiędzy KG AK a komendą Okręgu Poleskiego oraz przez pewien czas dla III Odcinka “Wachlarza”. W następstwie fali aresztowań wśród członków poleskiego AK zostaje oddelegowana na stanowiska pełnomocnika ds. opieki społecznej w Okręgu. Organizowała akcje uwalniania młodzieży polskiej przygotowanej na wywózki do Niemiec. W czasie likwidacji Getta w Brześciu ukrywała żydowską rodzinę dr. Kagana. W połowie 1943 r. na rozkaz komendanta Okręgu ppłk. “Żuka” przejęła od “Ireny” – Jadwigi Ostaniewicz stanowisko szefa łączności Okręgu oraz komórkę legalizacyjną. Od stycznia 1944 r. w jej domu stacjonował komendant Okręgu ppłk “Żuk”. Po rozbiciu sztabu komendy Okręgu w kwietniu 1944 r. została oddelegowana na p.o. komendanta Okręgu, tę decyzję podtrzymał nowo wyznaczony komendant “Trzaska”, który wówczas zajął się organizowaniem 30 DP AK. W sierpniu 1944 r. organizowała łączność oraz udzielała pomoc materialną uwięzionym w obozie w Brześciu żołnierzom AK.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1941-07-00 - 1944-10-22
Pełnione funkcje:

Szef łączności oraz komórki legalizacji

P.O. komendanta Okręgu  Polesie

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Okręgu
Okręg:Okręg Polesie
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Żołnierzami AK byli również: mąż Stanisław płatnik komendy okręgu Polesie, synowie Władysław “Duży” i Jerzy “Mały”.

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Aresztowana 22 października 1944 roku była dwa lata więziona w Twierdzy Brzeskiej. Została skazana na 15 lat łagru po czym wywieziona do Workuty. Zwolniona na mocy amnestii przybyła do Kobrynia, gdzie mieszkali zwolnieni wcześniej mąż Stanisław oraz syn Jerzy. W 1956 roku dzięki staraniom zamieszkałego w Warszawie syna Władysława cała rodzina w lipcu 1956 roku wyjechała do Polski i zamieszkała w Szczecinie.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (maj 1944 r.)

Krzyż Armii Krajowej

Krzyż Partyzancki

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982 r.)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Archiwum Fundacji im. gen. Elżbiety Zawadzkiej, sygn. 3320/WSK, teczka osobowa;

Józefa Swarcewicz we wspomnieniach syna, [w:] saga Polesia historia – ludzie- wspomnienia, Warszawa 2012, s. 154-156;

Swarcewicz W., Ostatni komendant Okręgu Poleskiego ZWZ-AK, “Echa Polesia”, 2019, nr 2, s. 17- 19

Hołub Cz., Okręg Poleski ZWZ-AK (1939-1944) : zarys dziejów, Warszawa 1991, s. 79, 95, 96, 100;

Wiąk W.J., Struktura organizacyjna Armii Krajowej 1939-1944, Warszawa 2003, s. 334.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?