Mieczysław Lipa
pseud. Karpacki, Michał, Timoszenko, Wichura, Wysocki
| Dane osobowe | |
| Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
| Płeć: | mężczyzna |
| Data urodzenia: | 1918-03-11 |
| Miejsce urodzenia: | Dźwinogrodzie |
| Data śmierci: | 1990-07-03 |
| Miejsce śmierci: | Kędzierzyn-Koźle |
| Miejsce pochówku: | Cmentarz Komunalny Kuźniczka |
| Rodzice | |
| Imię ojca: | Tomasz |
| Imię matki: | Anastazja |
| Nazwisko panieńskie matki: | Polityczek |
| Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | sierżant |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | porucznik |
| Data: | 1943-11-11 |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Wykształcenie cywilne | |
| Przed wojną: | W latach 1924-1928 uczęszczał do szkoły powszechnej w Dźwinogrodzie. Od 09.1928 do 06.1936 r. był uczniem koedukacyjnego Gimnazjum Państwowego w Buczaczu, gdzie zdał maturę. |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Służba wojskowa | |
| Przed wojną: | Od 01.10.1936 r. do 31.08.1939 r. kształcił się w Szkole Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej. Po mianowaniu na stopień podporucznika ze starszeństwem został skierowany na praktykę oficerską do 54 pp w Tarnopolu. |
| W czasie wojny: | W wojnie obronnej 1939 r. walczył w szeregach 2. batalionu 54. pułku piechoty jako dowódca plutonu ciężkich karabinów maszynowych. Od 08.09. był dowódcą kompanii ciężkich karabinów maszynowych w zreorganizowanym pułku ppłk. Stanisława Trzebuni. Brał udział w walkach pod Ostrowcem Świętokrzyskim, Sandomierzem, Zarzeczem n. Sanem, Frampolem, Janowem Lubelskim, Turobinie Szlacheckim. |
| Po wojnie: | |
| Miejsce pracy | |
| Przed wojną: | |
| W czasie wojny: | Pomocnik inżyniera mierniczego |
| Po wojnie: | Pracował jako księgowy i zastępca kierownika Powszechnej Spółdzielni Handlowej. |
| Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
| Przed wojną: | |
| W czasie wojny: | Wykładał na kursach dla analfabetów. Pod okupacją niemiecką działał w Organizacji Narodowo Radyklanej „Szaniec” i grupie Narodowych Sił Zbrojnych w Buczaczu. |
| Po wojnie: | |
| Działalność w ruchu kombatanckim | |
| Opis działań: | |
| Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
| Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
| Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
| Działalność: | W grudniu 1939 r. zaprzysiężony w Służbie Zwycięstwu Polski, później w Związku Walki Zbrojnej w Buczaczu. Został wyznaczony na stanowisko organizatora i pierwszego komendanta Obwodu Związku Walki Zbrojnej Buczacz. W 1941 r. zorganizował oddział partyzancki w Woroniakach k. Złoczowa. Dowodził i sam uczestniczył w akcjach dywersyjnych i starciach z oddziałami podziemia ukraińskiego. Po przejściu z NSZ do AK został skierowany na stanowisko zastępcy komendanta Inspektoratu Złoczów Armii Krajowej kapitana NN „Cięciwy”. Był również dowódcą tamtejszego Kedywu. Kontrolował stan organizacyjny i wyszkolenie w obwodach i placówkach. W polskich wsiach organizował grupy samoobrony przed oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii. W odpowiedzi na działania UPA wymierzone w miejscowość Sasów i jej okolice ściągnął w listopadzie 1943 r. pod wieś 200 żołnierzy AK. Rozkazał zamknąć drogi dojazdowe do Sasowa, zerwać sieci telefoniczne, zablokować posterunek policji ukraińskiej i Sonderdienstu, spalić tamtejsze akta, zastraszyć wrogo nastawionego do Polaków księdza grekokatolickiego oraz ostrzec nacjonalistów ukraińskich przed odwetem. Nakazał używać tylko języka ukraińskiego i rosyjskiego oraz śpiewać rosyjskie piosenki. Akcja rozpoczęła się o zmroku, a zakończyła o świcie, odbiła się szerokim echem w okolicy jako akcja partyzantów radzieckich. Dzięki wzorowo zorganizowanej akcji, udało się uchronić wieś przed napadem UPA. 15 września 1943 rozstał mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z 1 listopada 1939 r. 27 marca 1944 r. z rozkazu komendanta Okręgu Tarnopol spotkał się z dowódcą partyzantki radzieckiej majorem Gładilinem i przekazał mu informację o stacjonujących jednostkach niemieckich. W kwietniu 1944 r. dowodząc oddziałem Kedywu „Usznia”, zniszczył w zasadzce na szosie Podhorce-Złoczów trzy niemieckie samochody osobowe z wyższymi oficerami Wehrmachtu i dwa samochody ciężarowe z żołnierzami stanowiącymi ich ochronę. W maju 1944 r. (wg własnej relacji miało to być już w listopadzie 1943 r.) został mianowany komendantem Inspektoratu Złoczów Armii Krajowej w Okręgu Tarnopol Armii Krajowej. |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | 1939-12-00 - 1944-07-22 |
| Pełnione funkcje: | Dowódca Kedywu Inspektoratu Złoczów, zastępca komendanta Inspektoratu Złoczów, komendant Inspektoratu Złoczów, dowódca 1 komp. 52 pp w 12 DP AK |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | Kedyw, Oddział "Usznia", Komenda Inspektoratu Złoczów |
| Okręg: | Okręg Tarnopol |
| Przydział: | Okręg AK Tarnopol |
| Inspektorat AK Czortków, Inspektorat AK Złoczów | |
| Obwód AK Buczacz | |
| Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
| Działalność: | |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | |
| Pełnione funkcje: | |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | |
| Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
| Opis działań: | Przez kapitana Bronisława Żeglina „Ordon” został wyznaczony na komendanta dolnośląskiego Inspektoratu w eksterytorialnym Okręgu Tarnopolskim Armii Krajowej – Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Wiosną i latem 1946 r. prowadził rozdział podziemnej prasy („Orzeł Biały”, „Strażnica Kresowa”), instrukcji konspiracyjnych i środków finansowych przeznaczonych na działalność w Rejonach. Organizował odprawy szkoleniowe, przeprowadzał inspekcje organizowanych szkieletowych placówek, odbierał raporty o stanie kadrowym i sprawozdania informacyjne. Pracę w podziemiu poakowskim zakończył jesienią 1946 r., po rozpoczęciu przez UBP aresztowań działaczy Okręgu Tarnopolskiego na Górnym i Dolnym Śląsku. |
| Udział w akcji "Burza" | |
| Opis działań: | |
| Konspiracyjni współpracownicy | |
| Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
| Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
| Służba w innych formacjach wojskowych | |
| Polskich: | |
| Niepolskich: | |
| Represje | |
| Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | 19.09.1939 r. pod Krasnymstawem został wzięty do niewoli niemieckiej. Przebywał w przejściowych obozach jenieckich w Kielcach i Częstochowie-Zaciszu, z którego zbiegł 25.10.1939 r |
| Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
| Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | 25.04.1947 r. ujawnił się w komisji amnestyjnej przy Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Gliwicach. 27.07.1947 r. został zatrzymany. 30.12.1948 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu na 8 lat więzienia. Oskarżał go kapitan Teodor Gruszczyński. 27.03.1949 r. został wysłany do więzienia w Rawiczu. T. 22.07.1953 r., podczas uroczystości państwowych w Katowicach, żona Irena i ośmioletnia córka Danuta przekazały prośbę o ułaskawienie adresowaną do Rady Państwa, która 21.10.1953 r. została uwzględniona. Zwolniono go 31.10.1953 r. |
| Ordery i odznaczenia | |
| Lista odznaczeń | Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (07.1944 r.) |
| Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
| Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
| Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
| Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85, s. 184; CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5, s. 122, 144, 211; CDCN, Papiery Jerzego Węgierskiego, Okręg Tarnopol AK, sygn. 1551(2), s. 4, 11; FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0917; Edward Kisielewski ps. I „Kowalski”, II „Pancerz”. Wspomnienia o Armii Krajowej Obwodu Złoczów, woj. Tarnopol, styczeń 1976, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 32; Mazur G., Okręg Tarnopol Armii Krajowej, [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 311; Markowski D. K., Lwów 1944, Warszawa 2021, s. 78, 81-82; Niżankowski „Żuraw” M., Z działalności AK na terenie powiatu zborowskiego, okr. Tarnopol, prowadzonej w latach 1941-1944, Opole 1975, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 8, 9, 12; Pempel S., ZWZ-AK we Lwowie: 1939-1945, Warszawa 1990, s. 108, 113; Relacja Bronisława Żeglina, Elbląg 1988, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5/2, s. 1; Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; Strokosz O., W Armii Krajowej z Zaolzia przez okupowany Lwów do III Rzeczypospolitej, oprac. Kwiek J., Kraków 1994, s. 27, 100; Węgierski J., Armia Krajowa na południowych i wschodnich przedpolach Lwowa, Kraków 1994, s. 248; Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 137, 168, 170, 174, 175, 180, 249, 253, 254, 255, 287; Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 191, 202, |
| Ikonografia | |
| Ewentualne uwagi | Wywiad – https://www.youtube.com/watch?v=pEuApN5q6Gg, dostęp 27.02.2020. |
| Fotografie | |
| Skany załączonych dokumentów | |
| Pobierz jako plik tekstowy | |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?
