Józef Janusz Żmigrodzki [Zwinogrodzki]

Ukończył Gimnazjum im. K. Brzostwoskiego w Suwałkach

W latach 1936-38 studiował na “Leopoldinum” w Monachium

Brał udział w kampanii wrześniowej w szeregach samodzielnej Grupy Operacyjnej “Narem”

Po rozbiciu jednostki wrócił do Wilna i z Legią Akademicką przedostał się na Litwę, gdzie został internowany w obozie dla oficerów w Połądze skąd pod koniec 1939 r. udało mu się zbiec.

Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy we Włodzimierzu Wołyńskim  i otrzymał przydział do 29 PAL w Grodnie

Po powrocie do kraju w 1956 r. pracował w Klinice Ortopedycznej Akademii Medycznej w Warszawie

W 1942 r. w celu uniknięcia aresztowania został przeniesiony do Okręgu Nowogródzkiego. Po reorganizacji Obwodu Nowogródek z 15 września 1943 r. stanął na czele kompanii “Stawy-Mydło” obejmującej rejon Zdzięcioła i Nowojelni. W lutym 1944 r. zmobilizował część kompanii “Mydło” tworząc OP “Bohdanka” jako podstawę do uformowania w czerwcu 1944 r. VIII/77 pp AK. Razem z oddziałem dołączył do Zgrupowania Nadniemieńskiego, a następnie jego kompania została przemianowana na VIII batalion. W batalionie przez chwilę dowodził 1 plutonem, a potem kompanią. Po śmierci “Jastrzębia” objął komendę nad VIII/77 pp w kwietniu lub maju 1944 r. Brał udział w akcji na Wsielub w maju 1944 r. Jako ostatni dowódca VIII batalionu 77 pp AK uczestniczył we wszystkich walkach batalionu. Współpracował z Delegaturą Rządu.

Dowódca kompanii do 04.1944 r., od 05.1944 r. dowódca batalionu;

Kierownik Wydziału Informacji i Prasy Delegatury Rządu na Okręg Wilno.

Aresztowany przez NKWD 5.05.1945 r. i sądzony w procesie Delegatury Rządu. Skazany w końcu 10.1945 r. na karę śmierci zamienioną na 15 lat łagru w kopalniach Workuty, gdzie przebywał do 1956 r. pracując jako lekarz.

Order Krzyża Wojennego Virtuti Militari – 14 lipca 1944 r.

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Złoty Krzyż Zasługi

Krzyż Armii Krajowej

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW III/618.40.11;

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0879;

BUIAD IPN w Białymstoku, Materiały dotyczące działalności zgrupowania oddziałów, następnie VIII batalionu 77 lidzkiego pułku piechoty Armii Krajowej (1943-1945), na pamiątkę miejsca swej pierwszej bitwy nazwanego “Bohdanka” – wspomnienia, artykuły, k. 4, sygn. 720/4

Krajewski K., Armia Krajowa na ziemi nowogródzkiej [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 162-163, 169;

Krajewski K., Jan Borysewicz “Krysia” “Mściciel” 1913-1945, Warszawa 2013, s. 145;

Krajewski K., “Szlakiem Narbutta”, Warszawa 2015, s. 30;

Prawdzic-Szlaski “Prawdzic” J., Nowogródczyzna w walce 1940-1945, Londyn 1976, s. 88, 122, 130, 181, 252-254;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Słownik Polski Walczącej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej, t. 1, (red.) Malinowski J., Bydgoszcz 1995, s. 293-294;

Wawrzyniak E., Ze wspomnień żołnierzy AK Okręgu Nowogródek, s. 185;

Wiąk W. J., Struktura Armii Krajowej, Warszawa 2003, s. 370;

“Wileńskie Rozmaitości”, nr 6 (93), 2005, s. 18;

Zagacki D., Walki VIII Batalionu AK na Nowogródczyźnie, “Echa Polesia”, nr 4 (60), 2018, s. 32.