Świda, Józef

Józef Świda

pseud. Dzik, Justyn, Kmicic, Lech

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Franciszek Komorowski
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1916-05-16
Miejsce urodzenia:Mieciawicze
Data śmierci:2004-12-08
Miejsce śmierci:Los Angeles (USA)
Miejsce pochówku:
Rodzice
Imię ojca:Tadeusz
Imię matki:Julia
Nazwisko panieńskie matki:Zawadzka
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: porucznik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: rotmistrz
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

W 1936 r. ukończył gimnazjum w Prużanie i uzyskał tam maturę. Następnie rozpoczął studia w Instytucie Gospodarstwa w Cieszynie.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

Odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. W marcu 1939 r. został powołany do 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Prużanie, który należał do Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. Został ranny w bitwie pod Krasnobrodem. W trakcie przedzierania się na Węgry znalazł się w oddziale mjr. “Hubala”, z którym walczył aż do jego rozwiązania.

W czasie wojny:

Wziął udział w wojnie obronnej. Odniósł znaczące sukcesy, za które został uhonorowany Krzyżem Walecznych.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Po “Puszczyku” od sierpnia 1943 r. dowodził razem z “Kubusiem” 4 kompanią (oddział 301) w miejscowości Ostryna “Moczary”. W 1943 r., po wyjściu z więzienia Gestapo, został przydzielony do Okręgu Nowogródzkiego AK. Objął dowództwo nad następującymi kompaniami: szczuczyńską, “Puszczyka”, “Ragnera”, “Krysi”, “Sablewskiego”. Za pozwoleniem komendanta okręgu zawarł z Niemcami umowę, która miała umożliwić zdobycie broni i obronę przed agresją Rosjan. Komenda Główna AK uznała to posunięcie za sprzeczną z racją stanu i Sąd Wojskowy skazał go na karę śmierci. Major “Kotwicz” zawiesił jednak ów wyrok.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1943-00-00
Pełnione funkcje:

Dowódca Zgrupowania Nadniemeńskiego od czerwca 1943 r. do stycznia (lub marca) 1944 r.

Oddział względnie pion organizacyjny:Batalion Zaniemeński; Zgrupowanie Południe
Okręg:Okręg Nowogródek
Przydział: Okręg Nowogródek AK (1942-1944), Zgrupowanie Południe Okręgu Nowogródek AK, Oddziały Partyzanckie
Inspektorat Rejonowy Północny
Obwód Szczuczyn Armii Krajowej
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:

Od jesieni 1941 r. wspólnie z Eugenią Ruban, łączniczką z oddziału Hubala, pracował w wywiadzie dalekiego zasięgu ZWZ w Mińsku. Był kierownikiem Placówki „O II WW-72″, która utrzymywała łączność radiową z Rygą, Sztokholmem i Warszawą oraz miała kontakt z wywiadem angielskim.

Po umorzeniu kary śmierci Komenda Główna w Warszawie rozkazała mu przygotować dzielnice Wola i Mokotów do powstania. Następnie wysłano go do Okręgu Kraków AK, gdzie został szefem Oddziału II. Tam zorganizował oddział partyzantów oraz nawiązał kontakt z podziemiem czesko-słowackim, przeprowadzał również działania dywersyjne.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1943-00-00 - 1944-00-00
Pełnione funkcje:

Szef Oddziału I Komendy Okręgu AK

Oddział względnie pion organizacyjny:Komenda Okręgu Kraków AK
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:
Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:

Maciej Kalenkiewicz “Kotwicz” – kuzyn, major AK.

Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:

1 stycznia 1940 r. wstąpił do Oddziału Wydzielonego WP majora “Hubala”.

Pełnił funkcję zastępcy dowódcy w 5 Pułku Strzelców Podhalańskich. Służył tam do stycznia 1945 r. Następnie przedostał się do Włoch, gdzie generał Anders przydzielił go do 25 Pułku Ułanów Zmotoryzowanych. We wrześniu 1945 r. razem z II Korpusem został przetransportowany do Wielkiej Brytanii.

Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

W marcu 1942 r. został aresztowany przez Gestapo w Wilnie. Wyszedł na wolność dzięki staraniom Aliny Augustowskiej.

Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Krzyż Walecznych (dwukrotnie)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Radom 1997, s.;

Korab-Żebryk R., Operacja wileńska AK, Warszawa 1985, s.;

Krajewski K., Armia Krajowa na ziemi nowogródzkiej [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 167, 169;

Krajewski K., Jan Borysewicz “Krysia” “Mściciel” 1913-1945, Warszawa 2013, s. 36-38, 40-45, 54;

Krajewski K., “Szlakiem Narbutta”, Warszawa 2015, s. 23, 24, 179, 180;

“Orzeł Biały”, r. XXX, 2019, nr 2 (326), s. 7;

Prawdzic-Szlaski “Prawdzic” J., Nowogródczyzna w walce 1940-1945, Londyn 1976, s. 74, 78, 117, 143, 205, 213, 214, 215;

Słownik Polski Walczącej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej, t. 3, (red.) Malinowski J., Bydgoszcz 1995, s. 253-254;

“Wileńskie Rozmaitości”, 2003, nr 3 (77), s. 253-254;

“Zeszyty Historyczne WiN-u”, 2004 nr 22, s. 29-30.

Ikonografia
Ewentualne uwagi

Według informacji komendanta Okręgu “Prawdzica” Józef Świda w porozumieniu z Niemcami chciał utworzyć Dywizję Polską do walki z sowietami. Wobec tego po akcji na więzienie w Lidze wyłapał uciekinierów, a następnie ich posegregował i według własnego uznania i oddał Niemcom, chcąc wykazać się lojalnością. Pochwycił również kpt. “Józefa” dowódcę Inspektoratu Południe jadącego na spotkanie z KG AK, lecz wypuścił go po kilku dniach.

Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?