Józef Świda
pseud. Dzik, Justyn, Kmicic, Lech
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | Franciszek Komorowski |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1916-05-16 |
Miejsce urodzenia: | Mieciawicze |
Data śmierci: | 2004-12-08 |
Miejsce śmierci: | Los Angeles (USA) |
Miejsce pochówku: | |
Rodzice | |
Imię ojca: | Tadeusz |
Imię matki: | Julia |
Nazwisko panieńskie matki: | Zawadzka |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | porucznik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | rotmistrz |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | W 1936 r. ukończył gimnazjum w Prużanie i uzyskał tam maturę. Następnie rozpoczął studia w Instytucie Gospodarstwa w Cieszynie. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | Odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. W marcu 1939 r. został powołany do 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Prużanie, który należał do Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. Został ranny w bitwie pod Krasnobrodem. W trakcie przedzierania się na Węgry znalazł się w oddziale mjr. “Hubala”, z którym walczył aż do jego rozwiązania. |
W czasie wojny: | Wziął udział w wojnie obronnej. Odniósł znaczące sukcesy, za które został uhonorowany Krzyżem Walecznych. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Po “Puszczyku” od sierpnia 1943 r. dowodził razem z “Kubusiem” 4 kompanią (oddział 301) w miejscowości Ostryna “Moczary”. W 1943 r., po wyjściu z więzienia Gestapo, został przydzielony do Okręgu Nowogródzkiego AK. Objął dowództwo nad następującymi kompaniami: szczuczyńską, “Puszczyka”, “Ragnera”, “Krysi”, “Sablewskiego”. Za pozwoleniem komendanta okręgu zawarł z Niemcami umowę, która miała umożliwić zdobycie broni i obronę przed agresją Rosjan. Komenda Główna AK uznała to posunięcie za sprzeczną z racją stanu i Sąd Wojskowy skazał go na karę śmierci. Major “Kotwicz” zawiesił jednak ów wyrok. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1943-00-00 |
Pełnione funkcje: | Dowódca Zgrupowania Nadniemeńskiego od czerwca 1943 r. do stycznia (lub marca) 1944 r. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Batalion Zaniemeński; Zgrupowanie Południe |
Okręg: | Okręg Nowogródek |
Przydział: | Okręg Nowogródek AK (1942-1944), Zgrupowanie Południe Okręgu Nowogródek AK, Oddziały Partyzanckie |
Inspektorat Rejonowy Północny | |
Obwód Szczuczyn Armii Krajowej | |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | Od jesieni 1941 r. wspólnie z Eugenią Ruban, łączniczką z oddziału Hubala, pracował w wywiadzie dalekiego zasięgu ZWZ w Mińsku. Był kierownikiem Placówki „O II WW-72″, która utrzymywała łączność radiową z Rygą, Sztokholmem i Warszawą oraz miała kontakt z wywiadem angielskim. Po umorzeniu kary śmierci Komenda Główna w Warszawie rozkazała mu przygotować dzielnice Wola i Mokotów do powstania. Następnie wysłano go do Okręgu Kraków AK, gdzie został szefem Oddziału II. Tam zorganizował oddział partyzantów oraz nawiązał kontakt z podziemiem czesko-słowackim, przeprowadzał również działania dywersyjne. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1943-00-00 - 1944-00-00 |
Pełnione funkcje: | Szef Oddziału I Komendy Okręgu AK |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Komenda Okręgu Kraków AK |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | Maciej Kalenkiewicz “Kotwicz” – kuzyn, major AK. |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | 1 stycznia 1940 r. wstąpił do Oddziału Wydzielonego WP majora “Hubala”. Pełnił funkcję zastępcy dowódcy w 5 Pułku Strzelców Podhalańskich. Służył tam do stycznia 1945 r. Następnie przedostał się do Włoch, gdzie generał Anders przydzielił go do 25 Pułku Ułanów Zmotoryzowanych. We wrześniu 1945 r. razem z II Korpusem został przetransportowany do Wielkiej Brytanii. |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | W marcu 1942 r. został aresztowany przez Gestapo w Wilnie. Wyszedł na wolność dzięki staraniom Aliny Augustowskiej. |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Krzyż Walecznych (dwukrotnie) |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Radom 1997, s.; Korab-Żebryk R., Operacja wileńska AK, Warszawa 1985, s.; Krajewski K., Armia Krajowa na ziemi nowogródzkiej [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 167, 169; Krajewski K., Jan Borysewicz “Krysia” “Mściciel” 1913-1945, Warszawa 2013, s. 36-38, 40-45, 54; Krajewski K., “Szlakiem Narbutta”, Warszawa 2015, s. 23, 24, 179, 180; “Orzeł Biały”, r. XXX, 2019, nr 2 (326), s. 7; Prawdzic-Szlaski “Prawdzic” J., Nowogródczyzna w walce 1940-1945, Londyn 1976, s. 74, 78, 117, 143, 205, 213, 214, 215; Słownik Polski Walczącej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej, t. 3, (red.) Malinowski J., Bydgoszcz 1995, s. 253-254; “Wileńskie Rozmaitości”, 2003, nr 3 (77), s. 253-254; “Zeszyty Historyczne WiN-u”, 2004 nr 22, s. 29-30. |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | Według informacji komendanta Okręgu “Prawdzica” Józef Świda w porozumieniu z Niemcami chciał utworzyć Dywizję Polską do walki z sowietami. Wobec tego po akcji na więzienie w Lidze wyłapał uciekinierów, a następnie ich posegregował i według własnego uznania i oddał Niemcom, chcąc wykazać się lojalnością. Pochwycił również kpt. “Józefa” dowódcę Inspektoratu Południe jadącego na spotkanie z KG AK, lecz wypuścił go po kilku dniach. |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?