Olechnowicz, Antoni

Antoni Olechnowicz

pseud. Pohorecki, Kurkowski, Kurcewicz, Krzysztof, Lawicz, Łowicz, Meteor

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Roman Wrzeski
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1905-06-13
Miejsce urodzenia:Marguciszki (Litwa)
Data śmierci:1951-02-08
Miejsce śmierci:Warszawa
Miejsce pochówku: Warszawa - Wojskowy Cmentarz Powązkowski - Łączka; Panteon-Mauzoleum Żołnierzy Wyklętych
Rodzice
Imię ojca:Ferdynand
Imię matki:Felicja
Nazwisko panieńskie matki:Piecewicz
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: kapitan
Data: 1938-03-19
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: major
Data: 1942-11-11
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: podpułkownik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

W 1926 r. ukończył gimnazjum św. Katarzyny w Nowej Wilejce,w kolejnych latach w szkołach wojskowych m.in. w Oficerskiej Szkole Piechoty w Komorowie-Ostrowii Mazowieckiej, a w latach 1935-1937w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Następnie podjął studia w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Wilnie.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

W 1930 r. ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie w stopniu podporucznika, z przydziałem do 5 pp Legionów. W latach 1935-1937 studiował w Wyższej Szkole Wojskowej, którą ukończył w stopniu kapitana. Służył w 22 i 30 DP.

W czasie wojny:

W wojnie obronnej służył jako kwatermistrz 33 Dywizji Piechoty w Grodnie. Walczył nad Narwią i Bugiem, a następnie w okolicach Janowa Lubelskiego z Niemcami, a później z Sowietami którzy wzięli go niewoli.

2.10.1939 r. pod Janowem dostał się do niewoli sowieckiej, z której jednak uciekł i przedostał się do Wilna.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:

W 1945r. podjął pracę na kolei w Leśnicy na Opolszczyźnie.

Po wojnie:
Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:

W 11.1939 wstąpił do tajnej organizacji Komisariat Rządu, gdzie objął funkcję szefa Wydziału Wojskowego.

Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

W grudniu 1939 r. wstąpił do SZP a później do ZWZ. Od  lipca 1941 r. do połowy 1942 r pełnił funkcję Komendanta Garnizonu Miast, później awansowany na Inspektora Inspektoratu “A” Wilna i powiatu wileńsko-trocki. W kwietniu 1944 r. objął dowództwo I Zgrupowania AK z który brał udział w Operacji “Ostra Brama”. Po incydencie w Popielanach między czołówką pancerną wojsk sowieckich, a oddziałem osłony sztabu wydał rozkaz wycofania się oddziałów na zachód lub przejścia do konspiracji. Wskutek tego został odwołany ze stanowiska dowódcy Zgrupowania przez Komendanta Okręgu.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1941-00-00 - 1944-07-00
Pełnione funkcje:

Inspektor Inspektoratu Okręgu AK Wilno;

Dowódca Zgrupowania 1 Okręgu AK Wilno

Oddział względnie pion organizacyjny:Zgrupowanie nr 1, Komenda Okręgu
Okręg:Okręg Wilno
Przydział:
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Utworzył Ośrodek Mobilizacyjny Okręgu Wileńskiego AK, któremu w 1946 r. podporządkowała się 5. Brygada Wileńska AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, działająca na Pomorzu, i 6. – operująca na Białostocczyźnie. Na początku 1947 r. przedarł się do Paryża, aby osobiście zdać raport z działalności i po otrzymaniu instrukcji wrócił do kraju. Od końca 1947 r. tworzył siatkę wywiadowczą na potrzeby sztabu Naczelnego Wodza. W okresie 1945-1948 kierował działaniami zbrojnymi na terenie województwa olsztyńskiego i na Pomorzu.

Zgodnie z rozkazami utworzył Eksterytorialny Okręg Wileński AK, któremu w 1946r. podporządkowały się 5. Wileńska Brygada AK Zygmunta Szendzielarza “Łupaszki” i 6. Wileńska Brygada AK, które prowadziły walkę z władzą komunistyczną, a także chroniły miejscową ludność przed terrorem ze strony Urzędu Bezpieczeństwa czy NKWD. Tym samym Olechnowicz zyskał dla swojego Okręgu  zaplecze zbrojne. Pod koniec 1947r. tworzył siatkę wywiadowczą działającą na rzecz polskich władz emigracyjnych. Działalność Eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego AK była pilnie obserwowana przez Urząd Bezpieczeństwa. Latem 1948r. bezpieka podjęła szeroko zakrojoną działalność pod kryptonimem “Akcja X”, której celem było rozbicie środowiska wileńskiego.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

Wziął udział w operacji “Ostra Brama”.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Aresztowany 26.06.1948 r.we Wrocławiu.  2 listopada 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci. Rozprawie sądowej przewodniczył sędzia Mieczysław Widej. 8 lutego 1951 r. został rozstrzelany w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Pochowany w bezimiennej mogile na Wojskowym Cmentarzu na Powązkach. W 1994 i 1995r. został zrehabilitowany wyrokami Sądem Wojskowego w Warszawie.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari V kl.

Krzyż Walecznych

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

AIPN, Teczki więźniów 1951, teczka osobowa Olechnowicz Antoni;

Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Radom 1997, s.;

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW III/0618.20;

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW III/618.32.02;

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW III/618.32.03;

Krajewski K., Jan Borysewicz “Krysia” “Mściciel” 1913-1945, Warszawa 2013, s. 122, 181;

Korab-Żebryk R., Operacja wileńska AK, Warszawa 1985, s.;

Niwiński P., Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1945. Słownik biograficzny, t. 4, (red.) Bielak M., Krajewski K., s. 325–329;

“Orzeł Biały”, r. XXX, 2019, nr 7 (331), s. 13;

Potocki M., Między Dźwiną a Wilią – Wspomnienia żołnierza Armii Krajowej Ziemi Wileńskiej, Warszawa 2008, s.;

“Rocznik Oficerski 1932”, Warszawa 1932, s. 120, 535;

Słownik Polski Walczącej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej, t. 1, (red.) Malinowski J., Bydgoszcz 1995, s. 39-42;

Szemiel A., 23 Brasławska Brygada Partyzancka Armii Krajowej, Warszawa 2002, s.;

Widejko J., Wspomnienia najmłodszego partyzanta III Partyzanckiej Brygady AK “Szczerbca” i Samoobrony Wileńskiej AK “Komara” w latach od I 1944 r. do III 1945 r., Kraków 2005, s. 87, 161;

“Wyklęci”, 2019, nr 1 (13), s. 124-125.

Śladami żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej po Trójmieście, red. I. Brzezińska, Gdańsk 2023, s. 46-47.

Ikonografia
Ewentualne uwagi

Jego szczątki zidentyfikowano w 2014 r. w wyniku prac ekshumacyjnych.

Według: “Śladami żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej po Trójmieście, red. I. Brzezińska, Gdańsk 2023, s. 46-47.”  W 1945r. przeprowadził demobilizację Okręgu Wileńskiego i Nowogródzkiego, przenosząc struktury na teren pojałtańskiej Polski, sam również opuścił Wileńszczyznę, podjął pracę na kolei w Leśnicy na Opolszczyźnie. 06.06.1945r. “Podhorecki” spotkał się z płk. Janem Mazurkiewiczem “Radosławem”, nie uznał zwierzchnictwa Delegatury Sił Zbrojnych oraz WiN, postanowił prowadzić samodzielną działalność konspiracyjną. Nawiązał osobisty kontakt ze sztabem Naczelnego Wodza. Przedostał się do Paryża.

W 2013r. podczas prac poszukiwawczych odnaleziono miejsce ukrycia zwłok Antoniego Olechnowicza. 28.02.2014r. w Belwederze ogłoszono, że zostały zidentyfikowane szczątki “Pohoreckiego”. 27.09.2015r. został pochowany z najwyższymi honorami w Panteonie – Mauzoleum Żołnierzy Wyklętych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

 

 

Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?