Cybulski, Henryk

Henryk Cybulski

pseud. Cebula, Harry, Wołyniak

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Henryk Wołyński
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1910-10-01
Miejsce urodzenia:Dermanka
Data śmierci:1971-03-12
Miejsce śmierci:Lublin
Miejsce pochówku: Cmentarz Komunalny, ul. Lipowa, Lublin
Rodzice
Imię ojca:
Imię matki:
Nazwisko panieńskie matki:
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: plutonowy
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: porucznik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: porucznik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

Ukończył Szkołę Podoficerską. Wojsko opuścił  w stopniu plutonowego. Podoficer rezerwy

W czasie wojny:

Jesienią 1944 r. jego batalion został przekształcony w Centrum Wyszkolenia Piechoty Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, w którym początkowo pełnił funkcję dowódcy plutonu, a następnie zastępcy dowódcy kompanii do spraw liniowych.
W styczniu następnego roku powierzono mu zadanie utworzenia szkoły kadetów, której został dowódcą. W kwietniu 1947 r. szkoła została przeniesiona z Jastkowa do miejscowości Andrzejów koło Łodzi, a w połowie maja – w uzasadnionej obawie przed aresztowaniem – Henryk Cybulski porzucił pracę, zyskując tym samym status dezertera.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:

Pracował w nadleśnictwie w Kiwercach.

W czasie wojny:
Po wojnie:

Pracował w nadleśnictwie w Olsztynie do czasu aresztowania przez UB.

Leśniczy w Obornikach Śląskich.

Dyrekcja Lasów Państwowych w Opolu.

1953-1956 r. pracuje w tartaku w Puławach.

Biuro Zbytu Drewna w Piotrawinie.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:

Trenował biegi w Klubie Sportowym Przysposobienia Wojskowego Leśników.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

W kwietniu 1943 r. został dowódcą ośrodka Samoobrony w Przebrażu, Obwód Kiwerce, Inspektorat Łuck. 05.06.1943 r., na prośbę zagrożonego atakiem miasteczka Kołki, oddalonego od jednostki samoobrony o ok. 20 km, zorganizował wyprawę po ludność,  w której uczestniczyło 200 jego podwładnych i towarzyszy kilkadziesiąt furmanek.  Z powodzeniem udało mu się ewakuować 3 tys. mieszkańców miasteczka. W drodze powrotnej do Przebraża, oddziały dowodzone przez niego udaremniły atak UPA na wieś Omelno, skąd następnie zabrały wszystkich jej mieszkańców oraz osoby zamieszkałe w innych miejscowościach mijanych po drodze.

W lipcu 1943 r. przeprowadził udany atak na ukraińską miejscowość Hawczyce.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:

Dowódca ośrodka samoobrony w Przebrażu.

Oddział względnie pion organizacyjny:
Okręg:Okręg Wołyń
Przydział: Okręg AK Wołyń (1942-1944)
Inspektorat Rejonowy AK Łuck „Łuna”, „Osnowa”
Obwód AK Kiwerce „Łąka”
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Po dezercji wyjechał do Lublina i nawiązał łączność z konspiracyjnym oddziałem Armii Krajowej i jego przywódcą, mjr. Józefem Wojtuniem „Zawieja”, „Sęk”, którego został zastępcą, przyjmując pseudonim „Wołyniak”.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

10.02.1940 r. został aresztowany przez NKWD wywieziony w głąb ZSRR. W lipcu udało mu się zbiec i wrócić do Przebraża.

 

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Został aresztowany przez UB i skazany na 2 lata więzienia. Karę odbył w więzieniu w Gdańsku i Sztumie. Na mocy drugiej po wojnie amnestii, został zwolniony z więzienia.

W maju 1950 r. został ponownie aresztowany i skazany na 4 lata, ostatecznie zmniejszone o połowę (3 maja 1950 –  20 marca 1952 r.). Wyrok odsiadywał w więzieniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego na Zamku Lubelskim.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami

Krzyż Walecznych (dwukrotnie)

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:

Czerwone noce, Warszawa 1977.

Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Cybulski M., Komendant. Porucznik Henryk Cybulski (1910-1971) na tle wydarzeń wołyńskich w latach 1940-1944 i w okresie powojennym, “Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2010 t. VII, s. 293-311.

Dudek T., Przebraże 1943, Warszawa 2019, s. 56-57;

Fijałka M., 27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej, Warszawa 1987, s.;

Filar W., Wołyń 1939-1944. Historia, pamięć, pojednanie, Warszawa 2009, s.;

“Głos Emigracji i Kwartalnik Kresowy”, nr 16, Londyn 2003, s. 12-14;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

SPP, Akta Głównej Komisji Weryfikacyjnej, sygn. KW2 527;

 

Treszkowa J., Barbarzyńcy XX wieku, “Lwów i Kresy”, nr 4 (57), październik 1988, s. 22;

Turowski J., Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa 1990, s.;

Żołnierze Wołynia: działalność powojenna żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, (red.) Bakuniak E., Dyszkiewicz E., Warszawa 2002, s. 231.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?