Skrodzka, Stanisława

Stanisława Skrodzka

pseud. Krzysztof

Dane osobowe
Nazwisko panieńskie:Kumor
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:kobieta
Data urodzenia: 1922-05-08
Miejsce urodzenia:Chojnówek k. Grajewa
Data śmierci:
Miejsce śmierci:
Miejsce pochówku:
Rodzice
Imię ojca:Aleksander
Imię matki:Aleksandra
Nazwisko panieńskie matki:Mikucka
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: podporucznik
Data: 1943-05-01
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: kapitan/ major
Data: 1970-01-01
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

W 1939 r. była uczennicą Państwowego Gimnazjum w Grajewie i mieszkała w tym mieście na stancji.

W czasie wojny:

Uczęszczała na tajne komplety.

Po wojnie:

Po powrocie do Polski podjęła jako inwalidka wojenna I grupy, pod fałszywym życiorysem studia anglistyki na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończyła w 1952 r.

Służba wojskowa
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Po studiach pracowała jako wykładowca anglistyki na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1953-54 pracowała jako tłumacz przy Polskiej Misji Wojskowej w Korei. W 1964 r. uzyskała doktorat. W latach 1969-70 pełniła funkcję dziekana Wydziału Neofilologii UW. W latach 1970, 1980, 1985 i 1989 wykładała w USA na Colorade State University i Utah State University. Brała czynny udział w międzynarodowych sesjach naukowych. W 1991 r. przeszła na emeryturę.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:

Działała w Związku Harcerstwa Polskiego i Sodalicji Mariańskiej.

23 lub 24 sierpnia 1939 r. zastęp ZHP, do którego należała, przenosił w bezpieczne miejsce sprawozdania służb analiz wojskowych i archiwum gen. Kmicic-Skrzyńskiego w Białymstoku. Jej zastęp również pełnił służbę pomocniczą przy 14 Dywizjonie Artylerii Konnej.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:

Do Grajewa przybyła w październiku 1939 r. W połowie listopada wraz z Henrykiem Misiewiczem założyła tajną organizację Młodzieży Gimnazjum Grajewskiego. Organizacja ta zajmowała się m.in. udzielaniem pomocy uciekinierom z niewoli sowieckiej, ukrywaniem się na bagnach Biebrzańskich przeprowadzając ich, a także zagrożonych aresztowaniem przez NKWD nauczycieli grajewskich.

Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:Obwód Grajewo; Placówka Boguszcze; Komenda Obwodu; WSK; 9 PSK
Okręg:Okręg Białystok
Przydział: Żołnierze Armii Krajowej Okręgu Białystok spoza Kresów
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:

W lipcu 1941 r. po ucieczce z więzienia rozpoczęła służbę w ZWZ, zaprzysiężona przez por. W. Świackiego ps. Sęp. Zorganizowała sieć łączności i kolportażu komendy Obwodu Grajewo. Prowadziła także szkolenie sanitarne i wywiadowcze kobiet. W 1942 r. objęła funkcję referentki WSK Obwodu, pełniąc ją do końca okupacji niemieckiej. Zajmowała się też zdobywaniem amunicji z niemieckich magazynów w Osowcu i Podlasku dla oddziału „Sępa” stacjonującego na Bagnach Biebrzańskich.

Data zaprzysiężenia:1941-01-01
Czasookres:1941-07-01 – 1944-00-00
Pełnione funkcje:

Organizacja sieci kurierskiej i kolportażowej.

Szefowa WSK – organizowała kursy i szkolenia z łączności i pierwszej pomocy, kolportażu.

Kierowała łącznością kobiet w oddziałach por. „Sępa”

Oddział względnie pion organizacyjny:Obwód Grajewo; Placówka Boguszcze; Komenda Obwodu; WSK; 9 PSK
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Po zwolnieniu się z wojska i opuszczeniu koszar zamieszkała w Białymstoku i włączyła się do prac WSK Obwodu, utrzymując kontakt między żołnierzami AK wcielonymi do armii Berlinga a komendą Okręgu Białystok AK. Jej zadaniem było organizowanie dezercji żołnierzy armii Berlinga, dostarczanie im wyżywienia i kwater, dostarczanie do jednostki wojskowej w Dojlidach konspiracyjnej pracy i agitacyjnych ulotek. Pełniła też funkcję „Pomocy Żołnierzom”, przez ponad miesiąc zastępowała komendantkę WSK Okręgu. Dzięki jej akcjom ok. 80 żołnierzy AK opuściło koszary w Dojlidach.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

W okresie „Burzy” zorganizowała i kierowała łącznością terenową, oraz została dowódcą drużyny sanitarnej spieszonego 9 PSK. Brała czynny udział w bitwie tego pułku z Niemcami na Czerwonym Bagnie 8.09.1944 r., kiedy to mimo wielkich strat udało się przedrzeć przez pierścień wojsk niemieckich i przedostać przez rzekę Biebrzę do wojsk sowieckich. W czasie tej przeprawy została ranna.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:

Wiktor Konopk „Grom”, Władysław
Sawicki “Sęp”, Henryk Misiewicz,
Wajsfater, Antoni Ramatowski,
Irka Kamińska,
Ochman Jozef „Orwid”,
„Ligoń”, „Roman”,
ppor. ,Jacek”, Kajetan
Barszczewski “Żak”.

Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:

Po przedostaniu się do wojsk sowieckich została wcielona wraz z resztkami oddziału do 6 Zapasowego Batalionu Piechoty armii Berlinga w Dojlidach pod Białymstokiem.

Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Została aresztowana 8.12.1939 r. wraz z innymi członkami jej organizacji. Przeszła ciężkie śledztwo, więziona najpierw w Grajewie, potem przez kilka miesięcy w więzieniu w Łomży. W lutym 1940 r. jej rodzina została zesłana na Syberię. Po wybuchu wojny Niemiecko-Sowieckiej, udało jej się uciec z więzienia wraz z innymi i powrócić do Grajewa.

Została aresztowana 16.11.1944 r. przez NKWD-SMIERSZ w Białymstoku i przez 2 miesiące poddawana śledztwu. Skazana na karę śmierci, zmniejszoną decyzją sowieckiej prokuratury generalnej z 16.01.1945 r. na tzw. obóz dla internowanych. Została wywieziona do łagrów w rejonie Riazania i kopalń Stalinogorska. 12.1947 r. wróciła do Polski.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa
Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Order Virtuti Militari w 11.1944 r., zweryfikowano przez MON w 1999 r., nr leg. DK-22/99.

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (08.1944 r.)

Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (1943 r.)

Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami (1942 r.)

Dwukrotnie Krzyż Walecznych (1943 r. i 1944 r.)

Odznaka 9 PSK Armii Krajowej, 2001 r.

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

BZNiOS, sygn. 16690/II, k. 38, 54, 126, 128, 130;

Teczka osobowa Stanisławy Skrodzkiej, w zbiorach Archiwum Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?