Poterałowicz, Zygmunt

Zygmunt Poterałowicz

pseud. Jastrząb

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1909-10-20
Miejsce urodzenia:Puźniki k. Buczacza
Data śmierci:1986-06-19
Miejsce śmierci:Niemysłowice
Miejsce pochówku: Cmentarz w Niemysłowicach
Rodzice
Imię ojca:Józef
Imię matki:Józefa
Nazwisko panieńskie matki:Poterałowicz
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

W latach 1919-1921 uczęszczał do szkoły powszechnej w Puźnikach.

W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:

Od 1921 r. przez dwa lata był na służbie u swojego wuja Jana. Następnie przez 4 lata terminował, po czym pracował przez 8 lat jako czeladnik szewski u majstra Wojciecha Sułkowskiego w pobliskim Złotym Potoku. Pracował tam do 1936 r. Po rocznej przerwie w 1937 r. wyjechał do Tatarowa gdzie pracował w kamieniołomie.

W Puźnikach posiadał pięciohektarowe gospodarstwo z sadem i pasieką (ok. 4,5ha).

W czasie wojny:

W latach 1939-1941 zajmował się handlem.

Po wojnie:

W Niemysłowicach prowadził czterohektarowe gospodarstwo rolne. Od 6 marca 1948 r. pracował jako sortownik w Składnicy Wyborów Bawełnianych w Prudniku przy ul. Daszyńskiego.

Od 9 grudnia 1954 r. do 26 czerwca 1957 r. pracował w Zakładach Przemysłu bawełnianego „Frontex” w Prudniku. Potem zajmował się własnym gospodarstwem rolnym. Od 3 lutego 1967 r. do 8 października 1970 r. był zatrudniony w Zakładach Urządzeń Przemysłowych w Nysie.

 

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Dostarczał podwód dla grup dywersyjnych, brał udział w rozbrajaniu posterunku policji.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Okręg:Okręg Tarnopol
Przydział: Okręg AK Tarnopol
Inspektorat AK Czortków
Obwód AK Buczacz
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Latem 1946 r. został informatorem i kolporterem prasy podziemnej w Eksterytorialnym Okręgu Tarnopol AK-WiN. Rozprowadzał „Strażnicę Kresową” przywożoną przez łączniczkę NN „Basię”. Przy pomocy proboszcza ks. Antoniego Wawrzyńskiego, dostarczył „spalonym” działaczom konspiracji tarnopolskiej (Jankowskiemu i Franciszkowi Jaworskiemu „Waligórze”) fikcyjne świadectwa urodzenia, na podstawie których mogli uzyskać dokumenty osiedleńcze.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:

Jesienią 1944 r. został zmobilizowany do II Armii ludowego Wojska Polskiego. Walczył na froncie nad Nysą i w Czechach. Do 7 listopada 1945 r. był przydzielony do 2. plutonu 11. kompanii z Hrubieszowa. Po wojnie osiedlił się najpierw w Prudniku, potem w Ratowicach k. Wrocławia, a następnie na stałe w Niemysłowicach.

Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

W 1942 r. został aresztowany prze Niemców. Był przeznaczony do wywiezienia na roboty przymusowe w Rzeszy, ale zbiegł z transportu.

Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

W czasie okupacji sowieckiej w latach 1939-1941 ukrywał się przed NWKD.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

28 czerwca 1949 r. otrzymał listowne wezwanie do starostwa powiatowego w Prudniku. Pojechał na spotkanie i tam został uprowadzony przez referenta sekcji II Wydziału III WUBP z Wrocławia. W PUBP Prudnik rewizję osobistą (przy świadku Feliksie Samborskim) i wstępne przesłuchanie przeprowadził ref. Stanisław Madej. Do żony dotarło pismo urzędowe, że mąż „zaginął bez śladu”. 29 czerwca 1949 r. przewieziono go do Wydziału III WUBP we Wrocławiu. 1 lipca 1949 r. sankcję wystawił prokurator, ppłk Antoni Lachowicz, uzasadniając że: „należał do nielegalnej organizacji WiN, która działała na szkodę Państwa Polskiego, dążąc przemocą do obalenia obecnego Ustroju Państwa Polskiego”. 2 lipca 1949 r. dochodzenie wszczął ppor. Józef Nowicki. 8 lipca 1949 r. został przekazany ubowcom z Wydziału Śledczego WUBP. Tam przesłuchiwany przez ref. S. Madeja, ppor. J. Nowickiego i podprokuratora Aleksandra Tota. Był torturowany i szykanowany. Pokazywano mu wydany już rzekomo przez UB wyrok śmierci, innym razem informowano, że został skazany na dożywocie. Żonę powiadomiono, iż mąż popełnił w więzieniu samobójstwo. 28 lipca 1949 r. został wyłączony ze sprawy grupowej działaczy poakowskiej konspiracji tarnopolskiej. 30 lipca 1949 r. akt oskarżenia przygotował ppor. J. Nowicki. Tego samego dnia materiały spraw przekazano do Wojskowej Prokuratury Rejonowej. 18 sierpnia 1949 r. jako „członek związku przestępczego WiN” został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu pod przewodnictwem chor. Franciszka Kapczuka (wł. Nataliela Traua) na 8 lat więzienia. Oskarżał go por. Stanisław Michta, żądając 7 lat więzienia. Sąd wziął pod uwagę „napięcie złej woli oskarżonego, szkodliwość czynów oskarżonego godzących w postawy Państwa Ludowego”. Po zastosowaniu ustawy o amnestii wyrok obniżono do 4 lat. 20 sierpnia 1949 r. osadzono go we wrocławskim więzieniu karno-śledczym nr 2 przy ul. Śadowej. 20 grudnia 1949 r. 30 lipca 1950 r. wywieziono go do Rawicza. 4 października 1951 r. z polecenia Departamentu Więziennictwa MBP, został przetransportowany do OPW Potulice. 6 listopada 1951 r. osadzono go w OPW Piechcin. Tam został skierowany do pracy w kamieniołomach wapienia. Został zwolniony 1 lipca 1953 r. i powrócił do Niemysłowic.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Był odznaczony za udział w walkach frontowych o Berlin.

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

Balbus T., Poterałowicz Zygmunt „Jastrząb” [w:] Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939-1956. Tom 5, red. T. Gąsiorowski, Kraków 1999, s. 92-93.

Ikonografia
Ewentualne uwagi

Opinie z więzienia UB:

23 luty 1950 r.

Więzień podczas pobytu w więzieniu zachowuje się dobrze. Karany dyscyplinarnie nie był. Ogólnie jest spokojnym więźniem. W stosunku do oddziałowych odnosi się z rezerwą. Widać, iż w dalszym ciągu ma niechęć do ludzi naszego ustroju. Mimo iż nie wypowiada się konkretnie źle o obecnej rzeczywistości jednak z zachowania się jego wynika, iż więzienie nie poprawiło go.

14 czerwiec 1950 r.

W okresie odbywania kary w tutejszym więzieniu karanym dyscyplinarnie nie był, jest więźniem pozornie zdyscyplinowanym celem zmylenia czujności władz przełożonych, rozkazy przełożonych wykonuje z pewną nieufnością i niezadowoleniem, wypowiedzi demoralizujących nie stwierdzono, do becnej rzeczywistości odnosi się z pewnym wrogim nastawieniem.

23 marca 1992 r. SW we Wrocławiu unieważnił wyrok z 1949 r.

Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?