Utko, Adolf

Adolf Utko

pseud. Wicher, Jański

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1909-10-13
Miejsce urodzenia:Słójka-Borowszczyzna
Data śmierci:1997-04-15
Miejsce śmierci:Sukowicze
Miejsce pochówku: Cmentarz parafialny w Szudziałowie
Rodzice
Imię ojca:Szymon
Imię matki:Teofilia
Nazwisko panieńskie matki:
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: plutonowy
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: ogniomistrz
Data: 1944-05-03
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie:
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Służba wojskowa
Przed wojną:

8.03.1933 r. został powołany do służby wojskowej z przydziałem do 29 Pułku Artylerii Lekkiej w Grodnie. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej łączności w Zegrzu został awansowany do stopnia kaprala.

26.08.1939 r. został powołany do komisji mobilizacyjnej w roli pisarza.

W czasie wojny:

29.08.1939 r. został dowódcą drużyny łączności przy III Dywizji 29 PAL z przydziałem na front zachodni. 03.09.1939 r. jego jednostka znalazła się pod Sulejowem nad Pilicą, następnie szli w kierunku Piotrkowa Trybunalskiego. 6.09.1939 r. jego jednostka została rozbita, a sam trafił do niemieckiej niewoli, z której udało mu się zbiec. 11.09.1939 r. zameldował się u dowództwa 19 DP, które stacjonowało w lasach nad Pilicą. W połowie września został przeniesiony do 13 DP. Po rozbiciu oddziału udał się w kierunku Warszawy. Tam dostał przydział do 43 pp, z którym bronił stolicy.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Od 1952 r. pracował w Białostockim PZU, a następnie w PGR jako kasjer. W 1956 r. został mianowany głównym księgowym Przedsiębiorstwa Budowlano-Remontowego. W 1966 r. zrezygnował ze stanowiska głównego księgowego i do 1975 r. pracował na stanowisku kierownika hotelu i stołówki. W 1975 r. przeszedł na emeryturę, jednakże pracował na pół etatu w Wojewódzkiej Radzie Adwokackiej w Białymstoku jako główny księgowy.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:
Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:

Działał w ZBoWiD od 0.03.1976 r.

Od 20.02.1990 r. działał w ŚZŻAK w Białymstoku, nr leg. 18326.

Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Do Grodna przybył 22.12.1939 r. Do konspiracji wstąpił w sierpniu 1941 r. w Grodnie. Był łącznikiem między Obwodami „Lewy” i „Prawy Niemen”. W jego mieszkaniu mieścił się magazyn broni oraz miały miejsce tajne spotkania. Organizował siatkę łączności na terenie placówki Indura. Początkiem 1943 r. ze względu na ryzyko dekonspiracji musiał opuścić mieszkanie. Komendant Obwodu „Korwin” powierzył mu zadanie kierowania komórką Kedywu nr 113, wówczas przyjął pseudonim „Wicher”. Razem z Antonim Dąbrowskim oraz Leonem Kurstakiem wykonali 6 wyroków śmierci na konfidentach Gestapo w okresie lipiec-grudzień 1942 r. W marcu 1943 r. dowodził nieudaną akcją likwidacyjną na gestapowca Otto Streblowa. Późną jesienią 1943 r. uniknął próby aresztowania i został przeniesiony do Obwodu Augustów. Służył w oddziale partyzanckim „Zająca”, gdzie pełnił funkcję łącznika.

Data zaprzysiężenia:1941-08-10
Czasookres:1941-08-10 - 1945-08-00
Pełnione funkcje:

Żołnierz Kedyw;

Łącznik;

Przewodnik

Oddział względnie pion organizacyjny:Kedyw; OP "Zająca"; OP "Góry"
Okręg:Okręg Białystok
Przydział: Inspektorat Grodno SZP-ZWZ (1939-1941), Inspektorat Grodno AK-AKO (1942-1945)
Obwód Grodno (1939-1941)
Akcja „Burza”
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:
Data zaprzysiężenia:
Czasookres:
Pełnione funkcje:
Oddział względnie pion organizacyjny:
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

W lipcu 1944 r. przedostał się do Grodna i tam utrzymywał kontakt z komendantem Obwodu „Korwinem”. W sierpniu 1945 r. razem z komendantem przedostał się do Białegostoku.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:

W oddziale „Góry” pełnił funkcję szefa kompanii i II zastępcy komendanta. Został wyznaczony przez Kazimierza Okulicza na funkcję przewodnika oddziału sowieckiego w akcjach żywnościowych. Udało mu się wykonać 3 akcje pozyskania żywności. Przy próbie rozbrojenia przez sowietów w czerwcu 1944 r. zbiegł razem z innymi partyzantami.

Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Po kapitulacji Warszawy dostał się do niewoli niemieckiej 10.10.1939 r. uciekł z obozu i przedostał się do Mińska Mazowieckiego, a stamtąd 13.10.1939 r. przedostał się pociągiem do Brześcia nad Bugiem.

Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Był inwigilowany przez UB. W 1956 r. UB zaproponowało mu współprace, której nie przyjął.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – maj 1944 r.

Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami – sierpień 1944 r.

Krzyż Partyzancki – 03.04.1974 r., nr leg. 131-74-17

Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r., nr leg. Ł-4944

Medal za Warszawę 1939–1945, nr leg. 131-74-47

Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”, nr leg. 293-87-57 MW

Odznaka Grunwaldzka, nr leg. 51011

Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” , nr leg. 9668/73

Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa”, nr leg. 33547

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

BZNiOS, sygn. 16689/II, T.1, k. 10;

BZNiOS, sygn. 16690/II, k. 108, 115;

Informacje przekazane przez wnuka Artura Utko;

ŚZŻAK Okręg Białystok, teczka osobowa Adolfa Utko;

Żarski-Zajdler W., Ruch oporu w latach 1939-1944 na Białostocczyźnie: referat materiałowy, cz. 3, Warszawa 1966, s. 233, 258, 259, 287, 299.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?