Tadeusz Sztumberk-Rychter
pseud. Miłosz, Tadeusz, Żegota
| Dane osobowe | |
| Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
| Płeć: | mężczyzna |
| Data urodzenia: | 1907-08-19 |
| Miejsce urodzenia: | Koluszki |
| Data śmierci: | 1972-03-14 |
| Miejsce śmierci: | Warszawa |
| Miejsce pochówku: | Warszawa. Cmentarz Powązkowski |
| Rodzice | |
| Imię ojca: | Witold |
| Imię matki: | Stefania |
| Nazwisko panieńskie matki: | Klimkowska |
| Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | porucznik |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | major |
| Data: | 1944-04-12 |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | podpułkownik |
| Data: | |
| Starszeństwo: | |
| Organ nadający: | |
| Wykształcenie cywilne | |
| Przed wojną: | Ukończył w 1927 roku szkołę średnią we Włocławku. Przerwał studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na rzecz kariery wojskowej. |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | |
| Służba wojskowa | |
| Przed wojną: | Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W latach 1931 – 1933 ukończył Szkołę Oficerską Artylerii w Toruniu. Otrzymał przydział do 5 dywizjonu artylerii konnej w Krakowie. W 1939 r. w stopniu porucznika został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. |
| W czasie wojny: | W kampanii wrześniowej walczył w składzie “Armii Kraków” jako oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej 6 Dywizji Piechoty, z którą przeszedł cały szlak bojowy. |
| Po wojnie: | |
| Miejsce pracy | |
| Przed wojną: | |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | Początkowo utrzymywał się z pracy fizycznej, później stopniowo awansując doszedł do stanowiska dyrektora chemicznego zakładu produkcyjnego w Górze Kalwarii. |
| Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
| Przed wojną: | |
| W czasie wojny: | |
| Po wojnie: | Działał w Stowarzyszeniu “Pax”. |
| Działalność w ruchu kombatanckim | |
| Opis działań: | Był członkiem Zarządu Głównego ZBoWiD. |
| Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
| Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
| Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
| Działalność: | Po przeniesieniu na Wołyń 28.02.1944 roku został szefem sztabu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Jako szef sztabu musiał zorganizować dozbrojenie i przejście dywizji na Lubelszczyznę. Po śmierci podpułkownika Jana Kiwerskiego ps. Oliwa, od 04.05 do 16.07.1944 roku pełnił obowiązki dowódcy dywizji. |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | Od 1944-02-28 |
| Pełnione funkcje: | po. dowódcy dywizji |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | 27 WDP AK |
| Okręg: | Okręg Wołyń |
| Przydział: | Okręg AK Wołyń (1942-1944), 27 WDP AK |
| Dowództwo 27 WDP AK | |
| Sztab 27 WDP AK | |
| Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
| Działalność: | Zagrożony aresztowaniem przeniósł się do Warszawy, gdzie pełnił funkcję zastępcy szefa wywiadu ofensywnego. W maju 1943 roku wyruszył wraz z oddziałem na Zamojszczyznę, żeby wesprzeć miejscowych partyzantów. We wrześniu przeprowadził akcję odbicia więźniów z więzienia w Biłgoraju. |
| Data zaprzysiężenia: | |
| Czasookres: | 1940-08-00 - 1944-02-28 |
| Pełnione funkcje: | |
| Oddział względnie pion organizacyjny: | |
| Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
| Opis działań: | |
| Udział w akcji "Burza" | |
| Opis działań: | |
| Konspiracyjni współpracownicy | |
| Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
| Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
| Służba w innych formacjach wojskowych | |
| Polskich: | |
| Niepolskich: | |
| Represje | |
| Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | Po kampanii wrześniowej, 20.09.1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej w rejonie Zamościa. W dniu 11.10.1939 roku zbiegł z obozu jenieckiego w Bochni i dotarł do Krakowa. |
| Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | 6.08.1944 r. został aresztowany przez NKWD w Świdrze. Zesłano go do obozu w Charkowie a następnie do obozu nr 179 w Diagilewie. Po uciecze z obozu ujęty na granicy i osadzony w obozie dla jeńców wojennych w Wystruciu (obecnie w obwodzie kaliningradzkim). W 07.1947 r. był internowany w obozie NKWD nr 150 w Griazowcu. Do Polski wrócił w 05.1948 r. |
| Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | |
| Ordery i odznaczenia | |
| Lista odznaczeń | Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – posmiertnie Krzyż Walecznych – czterokrotnie Krzyż Partyzancki Medal – “Za zasługi dla obronności kraju”
|
| Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
| Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
| Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
| Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | Fijałka M., 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK, Warszawa 1987, s. 166-167; Filar W., “Burza” na Wołyniu. Dzieje 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Studium historyczno-wojskowe, Warszawa 2010, s. 98, 127, 165-166, 192, 203, 214-215, 226, 229-230, 233-234, 242-246, 250, 252-254, 256, 260-262, 265, 270, 276-277, 284-286, 288-289, 303; Filar W., Wołyń 1939-1944. Historia, pamięć, pojednanie, Warszawa 2009, s. 56, 222, 227, 242-244; Kunert A.K., Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945, t. 2. Warszawa 1987, s. 177-179; Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN”, [online:] http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/tadeusz-sztumberk-rychter/ (dostęp: 21.06.2021 r.); Piotrowski Cz., Wojskowe Tradycje 27 WDPAK, Warszawa 1993, s. 238-239; Polaczek J., Zarys wspomnień z działalności w Ruchu Oporu grudzień 1975 r., (bdmw), rękopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb 448/01, s. 40; Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; SPP, Akta Głównej Komisji Weryfikacyjnej, sygn. KW2-3801; Ślaski J., Skrobów. Dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944-1945, Warszawa 1990, s. 26; Turowski J., Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa 1990, s. 207, 212, 216, 270, 287, 292, 300, 313, 315, 324-326, 331, 332, 334, 338-340, 343, 344, 347, 355, 356, 358-360, 367, 369, 371, 374, 375, 380-383, 385-392, 395, 404, 411, 414, 451, 466, 471, 477, 494, 495, 500, 502-504, 507, 517, 519, 540; Żołnierze Wołynia: działalność powojenna żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, (red.) Bakuniak E., Dyszkiewicz E., Warszawa 2002, s. 274. |
| Ikonografia | |
| Ewentualne uwagi | |
| Fotografie | |
| Skany załączonych dokumentów | |
| Pobierz jako plik tekstowy | |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?
