Tadeusz Sztumberk-Rychter
pseud. Miłosz, Tadeusz, Żegota
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1907-08-19 |
Miejsce urodzenia: | Koluszki |
Data śmierci: | 1972-03-14 |
Miejsce śmierci: | Warszawa |
Miejsce pochówku: | Warszawa. Cmentarz Powązkowski |
Rodzice | |
Imię ojca: | Witold |
Imię matki: | Stefania |
Nazwisko panieńskie matki: | Klimkowska |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | porucznik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | major |
Data: | 1944-04-12 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | podpułkownik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Ukończył w 1927 roku szkołę średnią we Włocławku. Przerwał studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na rzecz kariery wojskowej. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W latach 1931 – 1933 ukończył Szkołę Oficerską Artylerii w Toruniu. Otrzymał przydział do 5 dywizjonu artylerii konnej w Krakowie. W 1939 r. w stopniu porucznika został przyjęty do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. |
W czasie wojny: | W kampanii wrześniowej walczył w składzie “Armii Kraków” jako oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej 6 Dywizji Piechoty, z którą przeszedł cały szlak bojowy. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | Początkowo utrzymywał się z pracy fizycznej, później stopniowo awansując doszedł do stanowiska dyrektora chemicznego zakładu produkcyjnego w Górze Kalwarii. |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | Działał w Stowarzyszeniu “Pax”. |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | Był członkiem Zarządu Głównego ZBoWiD. |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | Gdy po ucieczce z obozu jenieckiego przedostał się do Krakowa, wstąpił w szeregi SZP, a następnie ZWZ. |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Po przeniesieniu na Wołyń 28.02.1944 roku został szefem sztabu 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Jako szef sztabu musiał zorganizować dozbrojenie i przejście dywizji na Lubelszczyznę. Po śmierci podpułkownika Jana Kiwerskiego ps. Oliwa, od 04.05 do 16.07.1944 roku pełnił obowiązki dowódcy dywizji. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | Od 1944-02-28 |
Pełnione funkcje: | po. dowódcy dywizji |
Oddział względnie pion organizacyjny: | 27 WDP AK |
Okręg: | Okręg Wołyń |
Przydział: | Okręg AK Wołyń (1942-1944), 27 WDP AK |
Dowództwo 27 WDP AK | |
Sztab 27 WDP AK | |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | Zagrożony aresztowaniem przeniósł się do Warszawy, gdzie pełnił funkcję zastępcy szefa wywiadu ofensywnego. W maju 1943 roku wyruszył wraz z oddziałem na Zamojszczyznę, żeby wesprzeć miejscowych partyzantów. We wrześniu przeprowadził akcję odbicia więźniów z więzienia w Biłgoraju. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1940-08-00 - 1944-02-28 |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | Uczestniczył w walkach na Wołyniu i Polesiu. Razem ze sztabem, przeprawił się przez Bug na Lubelszczyznę w czerwcu 1944 roku, przeprowadził reorganizacje dywizji i nawiązał kontakty z lokalnymi oddziałami partyzanckimi. Dowodził walkami na Lubelszczyźnie. |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | |
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | Po kampanii wrześniowej, 20.09.1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej w rejonie Zamościa. W dniu 11.10.1939 roku zbiegł z obozu jenieckiego w Bochni i dotarł do Krakowa. |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | 6.08.1944 r. został aresztowany przez NKWD w Świdrze. Zesłano go do obozu w Charkowie a następnie do obozu nr 179 w Diagilewie. Po uciecze z obozu ujęty na granicy i osadzony w obozie dla jeńców wojennych w Wystruciu (obecnie w obwodzie kaliningradzkim). W 07.1947 r. był internowany w obozie NKWD nr 150 w Griazowcu. Do Polski wrócił w 05.1948 r. |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – posmiertnie Krzyż Walecznych – czterokrotnie Krzyż Partyzancki Medal – “Za zasługi dla obronności kraju”
|
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | Fijałka M., 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK, Warszawa 1987, s. 166-167; Filar W., “Burza” na Wołyniu. Dzieje 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. Studium historyczno-wojskowe, Warszawa 2010, s. 98, 127, 165-166, 192, 203, 214-215, 226, 229-230, 233-234, 242-246, 250, 252-254, 256, 260-262, 265, 270, 276-277, 284-286, 288-289, 303; Filar W., Wołyń 1939-1944. Historia, pamięć, pojednanie, Warszawa 2009, s. 56, 222, 227, 242-244; Kunert A.K., Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945, t. 2. Warszawa 1987, s. 177-179; Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN”, [online:] http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/tadeusz-sztumberk-rychter/ (dostęp: 21.06.2021 r.); Piotrowski Cz., Wojskowe Tradycje 27 WDPAK, Warszawa 1993, s. 238-239; Polaczek J., Zarys wspomnień z działalności w Ruchu Oporu grudzień 1975 r., (bdmw), rękopis w zbiorach BJ, sygn. Przyb 448/01, s. 40; Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; SPP, Akta Głównej Komisji Weryfikacyjnej, sygn. KW2-3801; Ślaski J., Skrobów. Dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944-1945, Warszawa 1990, s. 26; Turowski J., Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK, Warszawa 1990, s. 207, 212, 216, 270, 287, 292, 300, 313, 315, 324-326, 331, 332, 334, 338-340, 343, 344, 347, 355, 356, 358-360, 367, 369, 371, 374, 375, 380-383, 385-392, 395, 404, 411, 414, 451, 466, 471, 477, 494, 495, 500, 502-504, 507, 517, 519, 540; Żołnierze Wołynia: działalność powojenna żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, (red.) Bakuniak E., Dyszkiewicz E., Warszawa 2002, s. 274. |
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?