Pacak-Kuźmirski, Zdzisław

Zdzisław Pacak-Kuźmirski

pseud. Andrzej, Jarema, Mandaryn

Dane osobowe
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie:Kuźmirski-Pacak, Kuźmiński, Andrzej Kuźmirski
Płeć:mężczyzna
Data urodzenia: 1911-01-06
Miejsce urodzenia:Bybło/ pow. Rohatyń
Data śmierci:1981-01-27
Miejsce śmierci:Kraków
Miejsce pochówku: Cmentarz Rakowicki w Krakowie, kwatera wojskowa
Rodzice
Imię ojca:Marceli
Imię matki:Ludwika
Nazwisko panieńskie matki:Wierzbicka
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: porucznik
Data: 1936-01-01
Starszeństwo:
Organ nadający: Prezydent RP
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: porucznik
Data: 1944-05-03
Starszeństwo:
Organ nadający:
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: podpułkownik
Data:
Starszeństwo:
Organ nadający:
Wykształcenie cywilne
Przed wojną:

W latach 1922-1930 uczęszczał do gimnazjum w Rohatynie, gdzie uzyskał maturę.

W czasie wojny:
Po wojnie:

Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Służba wojskowa
Przed wojną:

W latach 1931–1933 odbył kurs Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie. 15 sierpnia 1933 r. uzyskał stopień podporucznika i przydział do 40. Pułku Piechoty „Dzieci Lwowskich” we Lwowie

W czasie wojny:

Podczas kampanii wrześniowej uczestniczył w obronie Warszawy dowodząc 8 kompanią 40 Pułku Piechoty. Wsławił się obroną Reduty nr 56 przy ul. Wolskiej przed 4 Dywizją Pancerną. W czasie walki z jego rozkazu rozlano terpentynę, która w czasie ataku niemieckich czołgów została podpalona. W wyniku bohaterskiej walki zniszczono 13 czołgów oraz 20 innych pojazdów wroga. 26 września 1939 r. dowodził udanym atakiem na parowozownię na Czystym.

Po wojnie:
Miejsce pracy
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Pracował jako urzędnik w Urzędzie Zielarskim w Krakowie.

Był kierownikiem Spółdzielni Zootechnicznej.

Działalność społeczna, związkowa i polityczna
Przed wojną:
W czasie wojny:
Po wojnie:

Członek PPS

Działalność w ruchu kombatanckim
Opis działań:

Działał aktywnie w ZBoWiD. W Krakowie zorganizował Klub Woldenberczyków, opiekował się grobami zmarłych kolegów.

Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”:
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach
Działalność:

Został przeniesiony na teren Okręgu Stanisławów AK we wrześniu 1943 r. Objął tu funkcję Komendanta Inspektoratu Rejonowego Stryj AK. Zaangażowany w konspirację, położył duże zasługi w organizacji Inspektoratu i samoobrony na tym terenie. Był przewidziany na dowódcę odtwarzanego 53 Pułku Piechoty w ramach AK. W okresie 1943-1944 dowodził Partyzancką Dywizją Karpacką w Obszaru Lwów AK. Dowódca Zgrupowania 48 Pułku Piechoty AK w Inspektoracie Stanisławów.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1943-09-00 - 1944-00-00
Pełnione funkcje:

Komendant Inspektoratu Stryj (09.1943 r. – 05.08.1944 r.)

Oddział względnie pion organizacyjny:Inspektorat Stryj AK, 48 pp AK
Okręg:Okręg Stanisławów
Przydział: Okręg AK Stanisławów
Inspektorat AK Stryj
Obwód AK Stryj
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami
Działalność:

Po ucieczce z niemieckiego obozu dotarł do Warszawy i wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Do listopada 1942 r. był zastępcą dowódcy zastępcą dowódcy i szefa operacyjnego Komendy Głównej AK, „Osa-Kosa” – Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych/ “Kosy 30”. Na przełomie lutego i marca 1943 r. pełnił funkcję dowódcy Oddziału Specjalnego. Należał także do zespołu kierującego przygotowaniami do nieudanego zamachu na gubernatora Hansa Franka w Krakowie.

Data zaprzysiężenia:
Czasookres:1942-11-00 - 1943-09-00
Pełnione funkcje:

Zastępca dowódcy oddziału “Osa-Kosa”.

Oddział względnie pion organizacyjny:"Osa-Kosa"
Działalność w podziemiu antykomunistycznym:
Opis działań:

Po wejściu wojsk sowieckich na teren podległego mu inspektoratu pozostał w konspiracji antykomunistycznej. Poszukiwany przez NKWD często zmieniał kwatery. Kierował pracami konspiracyjnymi do połowy marca 1945 r.

Udział w akcji "Burza"
Opis działań:
Konspiracyjni współpracownicy
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy:
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację:
Służba w innych formacjach wojskowych
Polskich:
Niepolskich:
Represje
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Po kampanii wrześniowej trafił do obozu jenieckiego – Woldenberg, Oflag II C. Podjął dwie zakończone niepowodzeniem próby ucieczki, jednak nie zrezygnował. Za trzecim razem wybrał nietypowy sposób. Jego towarzyszami w tej próbie byli porucznik Jerzy Kleczkowski, porucznik Edward Madej, porucznik Kazimierz Nowosławski i podporucznik Zygmunt Siekierski. W nocy z 18 na 19 marca 1942 r. jeden z Polaków został przebrany za „konwojenta” i uzbrojony w drewnianą imitację karabinu Mauser wyprowadził przez bramę pozostałych oficerów. Za ucieczkę z obozu jenieckiego w 1967 r. otrzymał Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari.

Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów):

Wiosną 1945 r. na skutek dekonspiracji przez byłego żołnierza AK Czesława Rutkowskiego został aresztowany przez NKWD. Przewieziono go do Moskwy i zmuszono do składania zeznań na procesie szesnastu. Zeznawał w jako świadek na procesie gen. Okulickiego. W 1946 r. wrócił do Polski.

Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa

Aresztowany powtórnie w 1948 r. Zarzucono mu próbę nielegalnego przekroczenia granicy z Czechosłowacją oraz działalność w nielegalnej organizacji konspiracyjnej “Komitet Wolnych Polaków”. W 1951 r. skazano go na dziesięć lat pozbawienia wolności, po amnestii złagodzona do 6 lat. Więzienie opuścił w 1956 r. Więziony we Wronkach i Rawiczu.

Ordery i odznaczenia
Lista odznaczeń

Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Krzyż Walecznych

Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK:

Autor artykułów wspomnieniowych o obronie Warszawy i książki Reduta 56. 

Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki:
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej

FOK, Archiwum Wschodnie, sygn. AW I/0283;

Mazur G., Konspiracja w Stanisławowie, TP II, 1988;

Pempel S., W sprawie lwowskiej burzy, “Lwów i Kresy”, nr 4 (57), październik 1988, s. 30;

Radomski J., Z lwowskiej Armii Krajowej przez Czerwoną Armię do niewoli niemieckiej, Kraków 2002, s. 32-33;

Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK;

Stański J., Z podkarpackich oddziałów Armii Krajowej na Kołymę, Kraków 2004, s.23;

Węgierski J., Obsada osobowa lwowskiego obszaru SZP-ZWZ-AK-NIE w latach 1939-1945, Kraków 2000, s. 103;

Węgierski J., W lwowskiej Armii Krajowej, Warszawa 1989, s. 194;

Żołnierze Wołynia, praca zbiorowa, Warszawa 2002, s. 260.

Ikonografia
Ewentualne uwagi
Fotografie
Skany załączonych dokumentów
Pobierz jako plik tekstowy

Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?