Wacław Kopisto
pseud. Gil, Kra
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | Roman Diaczek, Tadeusz Kostecki, Zygmunt Radecki, Wacław Jaworski |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1911-02-08 |
Miejsce urodzenia: | Hrycenki |
Data śmierci: | 1993-02-21 |
Miejsce śmierci: | Rzeszów |
Miejsce pochówku: | Cmentarz komunalny Wilkowyja |
Rodzice | |
Imię ojca: | Wiktor |
Imię matki: | Wacława |
Nazwisko panieńskie matki: | Orłoś |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | podporucznik |
Data: | 1938-01-01 |
Starszeństwo: | ze starszeństwem |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | kapitan |
Data: | 1944-05-03 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | major |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Od 1926 r. rozpoczął naukę w 4 klasie Państwowego Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Łańcucie. Maturę zdał w 1931 r. W 1936 r. lub 1937 r. ukończył studia w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | W latach 1934-1935 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie przy 54 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Tarnopolu. W stopniu podporucznika rezerwy służył w 39 Pułku Piechoty w Jarosławiu, pełniąc funkcję dowódcy plutonu. |
W czasie wojny: | We wrześniu 1939 r. walczył w 7 kompanii III batalionu 154 Pułku Piechoty – był dowódca 2 plutonu. Po agresji Związku Radzieckiego na Polskę przekroczył wraz z oddziałem 19 września 1939 r. granicę polsko-węgierską i został internowany w Komarom-Belsovar na Węgrzech, gdzie pełnił funkcję dowódcy kompanii. W lutym 1940 r. zbiegł z obozu i dotarł do Jugosławii, skąd wyruszył drogą morską do Francji i dołączył do francuskiej armii. Po kapitulacji Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Po odbyciu przeszkolenia w dywersji został zaprzysiężony 7 kwietnia 1942 r. i przydzielony do Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza. Do Polski został zrzucony w nocy z 1 na 2 września 1942 r. w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Smallpox” i przydzielony do Odcinka II “Wachlarza”, jednak przydział ten nie został zrealizowany i pozostał w dyspozycji Komendy “Wachlarza”. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | Od 1937 r. pracował w ordynacji hr. Alfreda Potockiego w Łańcucie w biurze prawno-administracyjnym. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | Od 1 stycznia 1956 r. pracował jako księgowy w tuczarni w Załężu. Od kwietnia 1956 r. do stycznia 1958 r. pracował w Rzeszowskich Okręgowych Zakładach Tuczu Przemysłowego. 1 stycznia 1958 r. pracował jako starszy księgowy w Okręgowym Przedsiębiorstwie Gospodarki Zwierzętami Rzeźnymi. Od 1 stycznia 1959 r. starszy instruktor księgowości w Wojewódzkim Zjednoczeniu Przemysłu Mięsnego, od 1 maja 1962 r. – jako zastępca głównego księgowego, od stycznia 1969 – główny księgowy. 1 lipca 1976 r. przeszedł na emeryturę. |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | ZBoWiD, nr 0232879, z dn. 24.04.1984 r. ŚZŻAK. |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | 1 stycznia 1943 r. został przydzielony do akcji odbicia żołnierzy “Wachlarza” z więzienia w Pińsku. Na podstawie otrzymanych danych, sporządził szkic pińskiego więzienia. Akcja została z powodzeniem zrealizowana 18 stycznia 1943 r. przez trzy grupy bojowe, które były dowodzone przez Jana Piwnika „Ponurego”, Jana Rogowskiego „Czarki” i Michała Fijałki „Kawy”. Za udział w tej akcji został po raz pierwszy odznaczony Krzyżem Walecznych. Następnie od kwietnia 1943 r. walczył jako oficer dywersji, szef Kedywu Inspektoratu Łuck Okręgu Wołyń. Powierzono mu między innymi: organizację i koordynację samoobrony przed UPA w Antonówce, Spaszczyźnie i Przebrażu, utworzenie patroli dywersyjnych a także współpracę w tworzeniu oddziałów partyzanckich „Piotrusia Małego” i „Olgierda”, szkolenia, walki z UPA oraz akcje likwidacyjne i dywersyjne. 27 lipca 1943 r. brał udział w walkach samoobrony Antonówka, zaatakowanej przez Ukraińców. Na podstawie samoobrony Antonówka-Aleksandrówka, zorganizował zalążek oddziału partyzanckiego, który następnie przekazał pod dowództwo por. Janowi Rerutko “Drzazdze”. W kwietniu 1944 r. chciał przewieźć ukrytą broń i amunicję ze skrytki w okolicach Łucka i udać się do miejsca koncentracji 27 WDP AK. W czasie akcji 3 kwietnia 1944 r. został aresztowany przez NKWD. |
Data zaprzysiężenia: | 1942-04-07 |
Czasookres: | 1942-09-02 - 1944-04-03 |
Pełnione funkcje: | Organizacja i koordynacja samoobrony przed UPA. |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Cichociemny. 27 WDP AK, Odcinek II "Wachlarz" |
Okręg: | Okręg Wołyń |
Przydział: | Odcinek II „Wachlarza”, Okręg AK Wołyń (1942-1944), 27 WDP AK |
Inspektorat Rejonowy AK Łuck „Łuna”, „Osnowa” | |
Zgrupowanie „Osnowa” 27 WDP AK | |
Oddział Partyzancki „Piotruś” | |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | Od październiku 1942 r. w dyspozycji Komendy “Wachlarza” w Warszawie, zajmował się szkoleniem zespołów dywersyjnych. Otrzymał przydział do II Odcinka, który nie został zrealizowany. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | W marcu 1940 r. przedostał się do Francji, gdzie został skierowany do Rezerwowego Obozu Wyszkoleniowego Oficerów (ROWO) w Vichy i Legii Oficerskiej. Po klęsce Francji ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie od lipca 1940 r. służył w 3 Batalionie Kadrowym Strzelców 3 Brygady Kadrowej Strzelców, przemianowanej 4.10.1941 r. na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową.
|
Niepolskich: | |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | 3 kwietnia 1944 r. został aresztowany przez NKWD. Po miesięcznym śledztwie wywieziony do więzienia Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Ukrainy w Kijowie, gdzie trafił do izolatki. Po kilku miesiącach, 18 października 1944 r. został skazany przez trybunał wojenny na karę śmierci, która miała być wykonana przez rozstrzelanie. W styczniu 1945 r. wyrok zamieniono na 10 lat więzienia, który odbył w więzieniach w Kijowie (Łukianówka), Kaniowie, łagrach Kołymy, Komi i Magadanu (m.in. obozy w Kotłasie, Tajszecie). 3 maja 1953 r. karę zamieniono na przymusowe osiedlenie i podjęcie pracy na terenie Magadanu. Po 11 latach i 8 miesiącach wyruszył do Polski. Podróż trwała od października do grudnia 1955 r. |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | |
Ordery i odznaczenia | |
Lista odznaczeń | Order Wojenny Krzyża Virtuti Militari kl. V, z dn. 1944-05-03, nr 13332 Krzyż Walecznych dwukrotnie, z 1943 r. i 1944 r., nr DK-06906/W Krzyż Partyzancki, z dn. 14.09.1983 r. Medal “Za udział w Wojnie Obronnej 1939”, z dn. 08.02.1982 r. Krzyż Armii Krajowej, z dn. 22.06.1968 r. Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, z dn. 30.01.1990 r. Medal Zwycięstwa i Wolności 1945, z dn. 11.12.1985 r. Medal Wojska Polskiego czterokrotnie, nr 21251 |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | Autor: Droga cichociemnego do łagrów Kołymy, Warszawa 1990 |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | Archiwum ŚZŻAK Warszawa. Chlebowski C., Wachlarz. Monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej (wrzesień 1941 – marzec 1943), Warszawa 1985; Kopisto W., Droga cichociemnego do łagrów Kołymy , Warszawa 1990; Moje pokręcone losy (niewydany maszynopis); Rychter J., Spis dowódców ZWZ-AK, (bdmw), rękopis w zbiorach MAK; Tochman K. A., Major Wacław Kopisto-cichociemny, oficer AK, sybirak. Rzeszów 2010; Tochman K., Słownik biograficzny, Rzeszów 2000, s. 84-87; Tucholski J., Cichociemni, Warszawa 1984, s. 341; Tucholski J., Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 89; Tucholski J., Cichociemni i spadochroniarze 1941-1956, Warszawa, 2009, s. 34, 45, 87; Żołnierze Wołynia: działalność powojenna żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, (red.) Bakuniak E., Dyszkiewicz E., Warszawa 2002, s. 246.
|
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?