Piotr Woźniak
pseud. Wigor, Wiktor, Wir
Dane osobowe | |
Inne nazwiska w czasie okupacji lub po wojnie: | |
Płeć: | mężczyzna |
Data urodzenia: | 1912-02-09 |
Miejsce urodzenia: | Młyniska pow. trembowelski |
Data śmierci: | 1988-04-23 |
Miejsce śmierci: | Bytom |
Miejsce pochówku: | Cmentarz Mater Dolorosa w Bytomiu |
Rodzice | |
Imię ojca: | |
Imię matki: | |
Nazwisko panieńskie matki: | |
Stopień wojskowy uzyskany przed II wojną światową: | podporucznik |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany w konspiracji: | porucznik |
Data: | 1943-11-11 |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Stopień wojskowy uzyskany po wojnie: | kapitan, major |
Data: | |
Starszeństwo: | |
Organ nadający: | |
Wykształcenie cywilne | |
Przed wojną: | Studiował w latach 1929/30 – 1933/34 na Seminarium Nauczycielskim im. H. Sienkiewicza w Tarnopolu. Maturę zdał 16.06.1934 r. |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | Po wyjściu z więzienia w 1956 r. ukończył studia historyczne i uzyskał doktorat nauk humanistycznych. |
Służba wojskowa | |
Przed wojną: | W latach 1934-35 odbył szkolenie w podchorążówce rezerwy przy 19 pp. we Lwowie. |
W czasie wojny: | Podczas Wojny Obronnej walczył w 54 pp w ramach 12 DP w Tarnopolu. |
Po wojnie: | |
Miejsce pracy | |
Przed wojną: | Nauczyciel w Tehlowie, a następnie szkole w Magierowie do grudnia 1939 r.
|
W czasie wojny: | Po zwolnieniu z aresztu domowego w 1940 r. przebywał w Młyniskach, gdzie ubiegał się o paszport. Po kilku tygodniach wrócił do Tarnopola. 27 czerwca 1940 r. zapisał się na kurs nauczycielski w Tarnopolskiej Pedagogicznej Szkole. Po ukończeniu 3-miesięcznego kursu został skierowany do pracy we wsi Turylcze pow. borszczowski jako nauczyciel tzw. niepełnej średniej szkoły. Zagrożony aresztowaniem wyjechał z Turylcza w czerwcu 1941 r. i udał się do Chreniowa. Po wkroczeniu Niemców do Tarnopola zaczął zajmować się nielegalnym handlem żywności dostarczanej ze wsi do miasta. Po zwolnieniu z UWSR w 1944 r. rozpoczął pracę jako pedagog w dziesięcioletniej szkole średniej w Tarnopolu.
|
Po wojnie: | Po ujawnieniu się w 1947 r. podjął pracę nauczyciela w Bytomiu. |
Działalność społeczna, związkowa i polityczna | |
Przed wojną: | |
W czasie wojny: | |
Po wojnie: | W latach 1980-1981 był aktywnym członkiem NSZZ „Solidarność”. Najpierw jako członek Zarządu i Prezydium NSZZ „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania Ziemi Bytomskiej, później działał jako członek Zarządu Prezydium NSZZ „Solidarność” Kombatantów Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, a wreszcie jako członek Zarządu i Prezydium NSZZ „Solidarność” Krajowego Zjazdu Kombatantów w Gdańsku. |
Działalność w ruchu kombatanckim | |
Opis działań: | |
Przynależność i udział w pracach innych organizacji i instytucji podziemnych | |
Przed scaleniem i wstąpieniem do ZWZ-AK, jak i „równolegle”: | |
Przynależność do ZWZ-AK na Kresach | |
Działalność: | Z ZWZ zetknął się w listopadzie 1941 r. i w tym samym miesiącu przyjął przysięgę razem z Wiktorem Wrzosem. Początkowo pełnił funkcję dowódcy organizującego się plutonu, którego rejon obejmował północno-wschodnie dzielnice miasta Tarnopola: Nowy Świat i Zarudzie. W marcu 1942 r. został przedstawiony płk. Studzińskiemu jako sprawdzony dowódca i został przez niego oddelegowany do Czortkowa, aby tam zorganizować konspirację. Zainicjował powstanie konspiracji w pow. borszczowskim i pow. kopyczyńce. Do 15 marca 1942 r. pełnił funkcję komendanta Obwodu Borszczów. Po tym czasie został wyznaczony na dowódcę Oddziału II i II a. Stanowisko piastował od lipca 1942 r. do lipca 1944 r. W latach 1942 – 1944 kilkukrotnie podróżował na teren Rumunii w celu nawiązania kontaktów z tamtejszym wywiadem, który chciał pertraktować z aliantami, widząc porażki Niemców na froncie wschodnim. Czterokrotnie w 1943 r. przeprawiał się do Rumunii przez punkt w Żeżawie, przy pomocy rodziny Dąbrowskich. Przebrany w mundur rumuńskiego oficera będącego przed wojną pracownikiem ambasady w Warszawie został zabrany samochodem do Czerniowiec. Jednak po ataku UPA na łącznika z Żeżawy kontakt z wywiadem rumuńskim mu się urwał. Za swoje zasługi został awansowany do stopnia porucznika dnia 11 listopada 1943 r. i odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami dnia 15 listopada 1943 r. z rozkazu Komendanta Głównego AK rozkazem nr 1437/113/BP z dn. 13.12.1943 r. |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | 1941-11-00 - 1945-03-31 |
Pełnione funkcje: | Dowódca plutonu w Tarnopolu, komendant Obwodu Borszczów, dowódca Oddziału II i II a komendy Okręgu Tarnopol |
Oddział względnie pion organizacyjny: | Komenda Obwodu Borszczów, Oddział II a komendy Okręgu Tarnopol |
Okręg: | Okręg Tarnopol |
Przydział: | Okręg AK Tarnopol |
Komenda Okręgu AK Tarnopol, Inspektorat AK Czortków | |
Obwód AK Borszczów | |
Przynależność do ZWZ-AK poza Kresami | |
Działalność: | |
Data zaprzysiężenia: | |
Czasookres: | |
Pełnione funkcje: | |
Oddział względnie pion organizacyjny: | |
Działalność w podziemiu antykomunistycznym: | |
Opis działań: | We wrześniu 1944 r. w Tarnopolu rozpoczął działalność antykomunistyczną razem z Wiktorem Wolskim „Wrzos”. Początkowo drukowali ulotki i komunikaty o wydarzeniach, które rząd radziecki chciał zatuszować przed polską ludnością np. te dotyczące wkładu Polaków podczas walk o Warszawę czy Monte Cassino. Drukowali też informacje o wysiłkach Armii Krajowej w walkach z okupantem niemieckim w powielanym piśmie “Informator”. W październiku 1944 r. nawiązał kontakt z majorem „Soroką” Bronisławem Zawadzkim będący ówcześnie komendantem „NIE” Okręgu Tarnopol. Został drugim zastępcą „Soroki”, zajął się wtedy wywiadem, kontrwywiadem i propagandą. Udało mu się uniknąć aresztowania w grudniu 1944 r. przez NKWD, gdzie został złapany Bronisław Zawadzki. W styczniu 1945 r. został rozpracowany przez agenta NKWD, byłego członka AK – Ludwika Sawickiego. W obawie przed aresztowaniem 31 marca 1945 r. postanowił opuścić Lwów i przedostać się w wagonie repatriacyjnym do Przemyśla. Jednak poprzez donos został aresztowany i transportowany do Medyki. W trakcie transportu powrotnego do Lwowa przekupił strażnika alkoholem, jaki posiadał w walizce, dzięki czemu udało mu się uciec. W 1945 r. postanowił utworzyć oddział samoobrony na Rzeszowszczyźnie przeciwko bandom UPA, które napadały polskie wsie. W tym celu nawiązał łączność z prof. Wajdą z tarnopolskiego Gimnazjum nr 2, byłym oficerem AK. Udało mu się utworzyć oddział partyzancki o kryptonimie „San”. Składał się on głównie z żołnierzy tarnopolskiego AK. Początkowo liczył 3 plutony po 30 ludzi, jednak ten stan później się rozszerzył do siły batalionu. Oddział głównej mierze skupiał się na obronie polskich wsi przed UPA, należały do nich m.in.: Maćkowice, Wacławice, Rokietnica, Kosice, Ciemiężowice, Kaszyce, Tapin. Oddział ten działał na Rzeszowszczyźnie od marca do lipca 1945 r. Po rozwiązaniu swojego oddziału wraz z innymi jego członkami przyłączył się do Narodowej Organizacji Wojskowej, a następnie Narodowego Zjednoczenia Wojskowego na Rzeszowszczyźnie. Został komendantem okręgowym NZW we wrześniu 1945 r. Jego Okręg obejmował obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego i miał siedzibę w Jarosławiu. Podlegały mu dowództwa NZW powiatów: Jarosław, Przemyśl, Lubaczów, Łańcut, Przeworsk, Nisko, Tarnobrzeg, Mielec, Kolbuszowa, a od 1946 r. Sandomierz i okolice. W kwietniu 1947 r. wydał rozkaz zaprzestania działalności NOW/NZW wszystkim mu podległym oddziałom. Polecił, aby wszyscy zdekonspirowani ścigani przez UB ujawnili się przed komisjami amnestyjnym. Sam ujawnił się dopiero 24 kwietnia 1947 r. |
Udział w akcji "Burza" | |
Opis działań: | Po akcji „Burza” udało mu się uniknąć wcielenia do wojska Berlinga. |
Konspiracyjni współpracownicy | |
Przełożeni, podwładni i organizacyjni koledzy: | |
Członkowie rodziny zaangażowani w konspirację: | |
Służba w innych formacjach wojskowych | |
Polskich: | |
Niepolskich: | Po “Burzy” w Tarnopolu został wcielony do jednostki wojskowej “Uczastok Wojennych Stroitelnych Rabot 153” (UWSR) działających poza frontem (budował linie obronne). Uniknął w ten sposób poboru do Armii I ludowego Wojska Polskiego. Pod koniec sierpnia 1944 r. został zwolniony z pracy. Dzięki pracy w UWSR pomagał zdobywać fałszywe papiery dla działaczy AK. |
Represje | |
Represje stosowane przez Niemców (pobyt w niemieckich więzieniach i obozach koncentracyjnych - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | |
Represje stosowane przez Związek Sowiecki (pobyt w sowieckich więzieniach i łagrach - daty i miejsce, nazwiska współwięźniów): | 11 listopada 1939 r. lub 6 grudnia 1939 r. przez NKWD w domu Feliksa Janickiego. Został przewieziony do Rawy Ruskiej, gdzie był przez miesiąc przesłuchiwany. Podczas przesłuchania nabawił się z nerwów kamienicy nerkowej. Po przesłuchaniu oddano go pod nadzór domowy. Został zwolniony za sprawą żony, która ubiegała się o to u prokuratora NKWD. |
Represje ze strony polskiego komunistycznego aparatu bezpieczeństwa | W sierpniu 1948 r. aresztowany przez UB i po śledztwie w dniu 31 maja 1949 r. został skazany przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Rzeszowie na dwukrotną karę śmierci. Przesiaduje w więzieniu Głównego Zarządu Informacji Wojskowej w Warszawie, a następnie w Wronkach, gdzie w 1956 r. zostaje wypuszczony dzięki amnestii. W czasie stanu wojennego więziony i represjonowany, skorzystał z amnestii w 1984 r. |
Autorstwo wspomnień, relacji, pamiętników, dzieł literackich, opracowań naukowych, działalność redakcyjna | |
Poświęconych historii a w szczególności ZWZ-AK: | Jest autorem kilku książek, które opisują jego doświadczenia wojenne jako żołnierza AK i działacza partyzantki antykomunistycznej. Do jego dzieł należą autobiografie m.in: Z niw i ugorów mego życia – wspomnienia, Bytom 1975, Zapluty karzeł reakcji: wspomnienia AK-owca z więzień w PRL, Paryż 1982, Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa w Okręgu Tarnopolskim 1941-1944. Zarys monograficzny, Bytom 1988. |
Poświęconych innym dziedzinom nauki i sztuki lub publicystyki: | |
Źródła archiwalne i literatura do noty biograficznej | BJ, sekcja rękopisów, P. Woźniak, Z niw i ugorów mego życia, t. II, sygn. akc. 9/85; CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, Cz. Blicharski, Słownik Biograficzny Tarnopolan, t. VI, sygn. 1320/6/1F, s. 1268; CDCN, Archiwum Tarnopolskie Czesława Blicharskiego, P. Woźniak, Armia Krajowa Okręg Tarnopolski, sygn. akc. 1320/5/5; CDCN, Papiery Jerzego Węgierskiego, Okręg Tarnopol AK, sygn. 1551(2), s. 20; Mazur G., Okręg Tarnopol Armii Krajowej, [w:] Armia Krajowa. Rozwój organizacyjny, (red.) K. Komorowski, Warszawa 1996, s. 313; Relacja Stanisława Czarnieckiego. Organizacja Inspektoratu AK – Czortków, maszynopis w zbiorach CDCN – BJ, sygn. 5-2, s. 11; Węgierski J., Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol, Kraków 1996, s. 123, 124.
|
Ikonografia | |
Ewentualne uwagi | |
Fotografie | |
Skany załączonych dokumentów | |
Pobierz jako plik tekstowy |
Chcesz zgłosić uwagę do biogramu?